Recensie Les Miserables | filmrecensie

Les Misérables is veruit een van de beste musicalfilms van de afgelopen jaren. Een erg sterk verhaal, met dank aan Victor Hugo die zijn boek in Brussel schreef, de steengoede originele songs van Claude-Michel Schönberg en Alain Boublil die de basis vormden voor de West-End- en Broadwayproducties, in combinatie met buitengewone acteerprestaties en een knappe regie van Tom Hooper die eerder tekende voor The King’s Speech zijn enkele van de ingrediënten van dit succes. Het resultaat: 3 Golden Globes: beste acteur voor Hugh Jackman, beste vrouwelijke bijrol voor Anne Hathaway en het beeldje voor beste film zijn dan ook niet meer dan verdiend. Daar mogen wat ons betreft gerust nog enkele Oscars (de film is genomineerd voor 8 beeldjes) bij.

Het publiek heeft al lang de musical in de armen gesloten. Sinds de jaren ’80 topt de productie in die zin dat ze alle verkooprecords verbrak en zich ’s werelds langstlopende musicalproductie mag noemen. In de Londense West-End is dat onder andere het geval, op Broadway moet die enkel The Phantom of the Opera, Cats en Chicago voor laten. Ook in 1998 werd in eigen land de Vlaamse versie van deze musical een ongezien succes. Enkel Daens deed later beter. Dat de internationale filmversie het nu ook erg goed doet, hoeft dus niet te verbazen. De soundtrack (die u trouwens hier kan winnen) haalde in Canada, de VS en de UK de top van de charts. Wat zo straf is aan de zevende kunst, is dat je in één klap veel meer mensen bereikt dan wat het theater op één jaar tijd naar zijn zalen zou kunnen lokken.

Ook de filmproductie ligt in handen van Cameron Mackintosh. Hij liet het originele Franse conceptalbum (waar onze eigen Adamo ook een zangrol in had) en voorstelling uit 1980 vertalen en herwerken op 2 jaar tijd, veranderde de verhaallijn, voegde een proloog toe en extra muziek zoals “Bring him home“. Op 8 oktober 1985 ging de musical in Londen in première op de West End en tot op de dag van vandaag spelen ze deze topmusical nog steeds. Pittig detail: Claude-Michel Schönberg en Alain Boublil waren in ’78 aan de oerversie van Les Misérables begonnen nadat ze de musical Oliver! gezien hadden, een Mackintosh-productie. Zij zagen opvallende gelijkenissen tussen the Artful Dodger uit Oliver! en Gavroche in Les Misérables.

Het moederbedrijf van Universal Pictures International Belgium is dit jaar een eeuw jong, terwijl Flagey 75 kaarsjes op de taart mag uitblazen. Voor het gebouw dat nu een cultuurtempel in Brussel is, was de release van deze film de ideale gelegenheid om de festiviteiten te starten op 15 januari. In avant première mochten we in Studio 4, die internationaal geroemd wordt voor zijn akoestiek, genieten van de twee uur en half uur durende prent.

Regisseur Tom Hooper maakt in zijn versie veel gebruik van close ups. Zo zitten we als toeschouwer dicht op de huid van de acteurs en actrices wanneer ze zingen. Hun inleving, gelaatsuitdrukking, tranen, natte haren, lopende neus,… maken het geheel hyperrealistisch. Dé meerwaarde van de film is dat de artiesten live in de studio moesten zingen tijdens het acteren. Ze werden begeleid door een buffetpiano. In de post-productie werd de klank van de piano vervangen door een volledig orkest. Voordeel van deze aanpak, is dat je een live gevoel krijgt: geen playback dus, wat in erg veel andere films wel al snel de kop komt opsteken.   Daarnaast leggen de acteurs ook eigen accenten, en zetten delen van de zang om in parlando wat het geheel erg naturel, eerlijk én breekbaar maakt.

“Who Am I?” is de centrale vraag van de slaaf Jean Valjean die in het negentiende eeuwse Frankrijk harde arbeid moet leveren omdat ie een brood stal. Hij wordt vrij gelaten maar krijgt een brandmerk: een gele brief die hem in zijn keuzes beperkt. Van de bisschop zal hij zilverwerk stelen. Hij wordt opgepakt maar de bisschop van Digne bevestigt zijn verhaal dat ie het zilver geschonken kreeg, maar het beste liet staan: 2 kandelaars. Les Misfans ontdekken Colm Wilkinson in de rol van bisschop. De man zette Jean Valjean neer in de originele West End- en Broadwayproducties in de jaren ’80. Zeer symbolisch is dus die scène waarin de originele Jean Valjean in het begin van de film de kandelaars (lees: fakkel) overdraagt aan de nieuwe Jean Valjean: Hugh Jackman.

Ook Samantha Barks die als Eponine verliefd is op de revolutieleider Marius zet een door merg en been gaand “On my own” neer in de regen. Haar nummer werd quasi volledig in 1 shot opgenomen zo lijkt het. Tijdens het lied begraaft ze haar liefde. Haar timbre is warm en diep wat perfect bij de rol past.

Eddie Redmayne (Marius) en Amanda Seyfried (Cosette) zetten overtuigend een verliefd stel neer hoewel het een quasi onbereikbare liefde is. Redmayne is erg goed in “Empty chairs at empty tables“. In de stage productie is dat een klef, melancholisch moment. Door de beeldkeuze, de zang- en acteerprestatie van de acteur heeft het nummer veel meer kracht en emotie gekregen. De waanzin van het geweld en het verlies komt veel sterker naar boven. Seyfrieds mooie sopraanstem die het meest beweeglijk van alle castleden is, komt extra uit de verf. Ze klinkt het meest geschoold van al, al spreekt ze wat te veel haar vibrato aan. Het moment dat ze als Cosette Marius voor het eerst spreekt, merken we dat er heel hard gewerkt is aan de details van de scène. Een onschuldige vlinder zet het perspectief van de relatie open.

Sacha Baron Cohen en Helena Bonham Carter mogen als de op geld beluste Thénardiers op de lachspieren werken, maar gaan nooit over the top, waar we eerlijk gezegd ons hart voor vasthielden voor we naar de film trokken.

In deze prent wordt de originele muziek uit de musical gebruikt, links en rechts verschuift een nummer of is het sterk ingekort. Voor de gevechtsscènes is er dan weer extra instrumentaal materiaal bijgeschreven. En er is ook een nieuwe song: “Suddenly” voor Jean Valjean en in een reprise op het einde brengen ook Marius en Cosette het nummer.

Anne Hathaway zet een erg geloofwaardige Fantine neer die op enkele minuten tijd – het vertelritme is zeker in het begin van de film erg hoog – op de maatschappelijke ladder naar onder duikt. Hartstochtelijk brengt ze “I dreamed a dream”. De camera toont volledig haar inleving: het hyperrealistische acteerwerk, inclusief tranen en lopende neus, laat je niet onberoerd net zoals de omgeving die ijzig koud wordt.

Hugh Jackman (Jean Valjean) en Russel Crowe (Javert) groeien in hun zang naarmate de film vordert. Deze sterke acteurs die als tegenpolen aan elkaar gewaagd zijn, houden elkaar in evenwicht. Stars door Crowe, Who am I en Bring him home door Jackman geven –wellicht ook door de gehanteerde filmtechniek- een sterkere indruk dan bij de theaterversie. De breekbaarheid, het verleden dat hen achtervolgt en in hun geest blijft spoken, krijgen ze niet weg.

Ook na het zien van Les Misérables blijft de film nog een lange tijd hangen. Het is zo’n prent die aan je blijft kleven, die je niet makkelijk van je afschudt, om nog maar te zwijgen van de muziek die in je oren blijft klinken.

Als u gaat kijken: neem dan voldoende papieren zakdoeken mee, want Tom Hooper werkt naar enkele scènes toe, onder andere de eindscène, die een climax van emotie zijn en erg weinig filmliefhebbers onberoerd zullen laten. Ook in Flagey werd er behoorlijk wat afgesnotterd.

< Bert Hertogs en Sascha Siereveld>