Recensie Les negres

Oersaai. Maar dan echt werkelijk oersaai. In die mate dat we tijdens het snurken van de blanke koningin het geeuwen niet de kop konden indrukken. Visueel mag Les Nègres met zijn neon, en kleurrijke kledij, alsook lichtplan (wat op zich al garant staat voor een knap staaltje stereotypering), dan wel mooie taferelen opleveren. De vorm: twee podiumelementen, een trap, kerstverlichting in bogen gedraaid, acteurs die de ganse tijd hun tekst staan te declameren naar het publiek waardoor er nul komma nul interactie is tussen elkaar (op de dialoog tussen moordenaar Village en prostituee Vertu na in de twintigste scène), lees: geen inleving, beleving, empathie,… Als Robert Wilson via deze voorstelling naar Jean Genet écht impact wou genereren en ons wou doen nadenken over vooroordelen, uitbuiting, enz. van de zwarte medemens,… dan had ie beter voor een andere vorm gekozen. Zelfs in de Belgische operahuizen durven ze zich al lang niet meer wagen aan een statische declamatorische stijl waarbij je je af kan vragen wat de meerwaarde is van een decor, als het declameren even goed naast elkaar kan gebeuren achter een spreekgestoelte.

Een A4 met recto verso een beschrijving van de twintig scènes inclusief proloog en epiloog, dat als synopsis, is alvast geen al te goede indruk die we bij aanvang hebben. Een voorstelling moet het ook zonder synopsis kunnen. Hier is die echter noodzakelijk. Alhoewel. Kort samengevat komt het erop neer dat er 5 zwarten (als blanken verkleed) neerkijken op wat de negers doen beneden. Een van hen is op een “dierlijke” manier vermoord door de zwarten. Uiteindelijk gaan alle blanken er aan, worden ze geëxecuteerd, behalve de Koningin. Zij kiest zelf voor de hel. De tekst is bij momenten ronduit bedenkelijk. Zo noteren we “zo zwart als in het hol van een neger”. Het repetitieve bij de blanken, wat voor een deel wijst op bureaucratie, sluipt na verloop van tijd ook in het gedrag van de zwarten. Ze beïnvloeden elkaar dus. Zuiver zwart-wit in zijn handelen en denkpatronen, is deze voorstelling niet. Alleen al het feit dat de blanken gespeeld worden door zwarten, kan deels – en hopelijk ook – uitbeelding zijn dat dit geen simplistisch goed-kwaad-verhaaltje is maar ook de zwarte medemens een donker, figuurlijk dan, kantje heeft.

De keuze om het geheel in een cabaretvorm te brengen maar declamatorisch staat haaks op elkaar. Daarbovenop contrasteert de vorm ook nog eens te fel met de inhoud zodat het stuk al na een veel te lange proloog van meer dan tien minuten verveelt. In die proloog worden de Negers omgebracht door geweerschoten, theatraal ‘bevriezen’ ze met de handen in de lucht en uiteindelijk gaan ze in een Afrikaanse lemen hut schuilen. De enige reden die we kunnen bedenken waarom we toch de ogen openhielden tijdens dit gedrocht, lag bij Daphné Biiga Nwanak die als Neige een erg expressief gezicht heeft. Zij weet te spreken met haar ogen, en blik. Een actrice die ook een wat schizofreen rolletje heeft en snel kan schakelen in stemmetjes. Dat boeit, althans toch ons.

Die halve ster gaat dus naar haar. De meerwaarde van de muziek van saxofonist Dickie Landry zien we niet buiten dat die steeds welgekomen is om de vlakke vertoning even wat funk te geven. Funk, cachet dat ontbreekt er aan in deze zielloze, kleurloze vertoning.

Zelden zoiets saais op het toneel gezien dus, terwijl de vorm anders doet vermoeden/verwachten. Nu al met stip dé ontgoocheling van 2015 als podiumvoorstelling.

< Bert Hertogs >