Recensie Lilith

Lilith is de eerste creatie van sopraan Claron McFadden. En wat voor één! In de muziektheatervoorstelling brengt ze het verhaal van Lilith, die volgens een bepaalde joodse traditie de eerste vrouw van Adam was. De vertelvorm is uitermate boeiend. Adam (Jeroen Willems) vertelt zijn kant van het verhaal als geïnterviewde in de video. McFadden kruipt op het podium in de huid van Lilith. Gaandeweg leren we wat er fout is gegaan tussen beiden. De bezetenheid, de psychologische toestand van Lilith, die het menselijke ruilt voor het dierlijke, en half havik-mens wordt,  zet McFadden erg sterk neer. De betreurde Jeroen Willems (die overleed in Carré Amsterdam op 3 december 2012) is dan weer een Adam die eerder op een businessman lijkt. Wat koeltjes wil hij aanvankelijk het onderwerp niet aansnijden en vraagt ie zich ook een paar keer af of er niet van onderwerp veranderd kan worden. De man is gelukkig: heeft vrouw en kinderen. Kinderen, iets waar Lilith niet aan wou beginnen.

“Ik ben een herboren man. Ik ben gesetteld.” klinkt het uit de mond van Adam terwijl Lilith haar vrijheid bezingt. “Hoe is hij zo’n ja-knikker kunnen worden?” vraagt ze zich meermaals af. Lilith zag zich als gelijke met de dieren, met Adam ook. “Life to death. Lilith to Adam. Adam to Lilith” zingen ze in duet in het liefdesthema “Coming home”. Tot hij haar redden moest, en ze van hem te horen kreeg dat ze geen gelijken zijn. Dat hij gewoon sterker is. “I too am made from a broken star” zingt McFadden wat kinderlijk naïef. Met die tekst zal Adam verderop de draak steken.

McFadden zet een feministe avant la lettre dus neer. Een independent woman, die houdt van begeerte, van lust. Met haar hand komt ze aan haar mond, daalt af naar de borsten om vervolgens te glijden naar haar geslachtsorgaan. Lust die ze vond bij Samael. “Die schoft!” aldus Adam. Samael de demon, een naam die staat voor “gif van God”, Satan quoi.

Lilith beweert dat ze nooit van hem heeft gehouden. Liefde koesterde ze enkel voor Adam. “Everyday I bleed and bleed” zingt McFadden dan ook op een bezwerende toon. Haar sopraanstem wendt ze op een klassieke manier aan.  De muziek verwijst naar klassiek, jazz, met daartussen een beatbox, samples. Aan de vleugel zit Dimitar Bodurov die tevens tekende voor de composities, Carola Luther nam het libretto voor haar rekening.

Adam weet al een tijd geen blijf met Lilith. Een gewonde havik, daar bekommerde ze zich de ganse tijd om. Praatte ze ook mee. Kon Adam helemaal niet mee om. De havik werd voor haar de enige die ze kon vertrouwen. “Ik kan niemand vertrouwen” klinkt het dan ook verder in de partituur die erg bezwerend is (wanneer McFadden de aquafoon bestrijkt aan het begin en einde) en dan weer erg minimal aanvoelt (1 noot repetitief gespeeld op de piano op een beat).

Adam van zijn kant vindt dan weer dat de vrouw had moeten leren zich te beheersen. Video en live spel vloeien knap in elkaar samen in twee bedscènes waarvan de laatste de meest cruciale is. Goedmaakseks die helemaal fout uitdraait. Adam domineert, onderwerpt Lilith, wat haar zal besluiten hem te verlaten. Als partnergeweld, verkrachting, zo je wil, kan dit beschouwd worden. “Ik was nog maar een kind!” riep ze het eerder uit.   

Het resultaat is donker en grimmig: Lilith plant zich voort met de duivel en doodt haar eigen kinderen maar blijft wel in het Paradijs. Zij is onsterfelijk, hij niet. Sinds het overlijden van Jeroen Willems heeft deze Lilith, die herwerkt werd (met video), extra gelaagdheid meegekregen. Een ijzersterke en hyperrealistische Adam zette Willems neer. Zo werd Lilith van muziektheater Transparant een meer dan waardig eerbetoon aan een uitstekend acteur.

< Bert Hertogs >