Recensie Remote Antwerpen

De theatergroep Rimini Protokoll organiseert dezer dagen een wandeling door Antwerpen: Remote Antwerpen. Gewapend met een koptelefoon worden vijftig “toeschouwers“ rondgeleid door de stad met de bedoeling om allerlei gewone dingen te bevragen. Ontdek hoe bevreemdend banale dingen zijn als je er wat dieper op ingaat! Dat is het motto. De wandeling start in het stadspark en eindigt op het dak van de Stadsschouwburg.

Horde 

Zoë/Jeroen “is“ een virtuele transgender. Het is een niet-bestaande, door ICT gecreëerde persoon die door de computer gefabriceerde zinnen uitstort over de hoofden van de 50 luisteraars. Een beetje zoals de stem die u in het station meedeelt dat uw trein alweer te laat is. Die stem is copy-paste van enkele honderden klanken, geen enkele zin die u hoort wordt echt gezegd. Zo ook is Zoë/Jeroen. Zij stuurt het publiek van de voorstelling via orders in hun koptelefoons door de straten van de Koekestad.  

De toeschouwers worden met veel bravoure tot “horde“ gepromoveerd en die horde wordt bedolven onder een resem levens- en metafysische vragen bij heel kleine dingen. “Wil je eeuwig leven?“, “Waarom zorgen jullie beter voor jullie auto‘s  dan voor de mensen zelf?“, “Welke rol zou u in een oorlog liefst willen spelen?“, “Waarom eten jullie en waarom leven jullie niet op zonne-energie?“ Denk daar maar eens over na! Veel tijd is er niet, want vooraleer je even kan bezinnen is er alweer een volgende vraag. Zoë/Jeroen raast in sneltreinvaart door de Vragen des Levens. Alle mogelijke thema‘s worden aangeraakt, niets wordt uitgediept. Rimini Protokoll hoedt er zich voor om controversieel te worden. Bij de vraag wie u in een oorlog liefst zou willen spelen, komen omzeggens alle mogelijkheden uit de tijd van Napoleon aan bod, maar zelfmoordterrorist en coördinator van drones die bombardementen uitvoeren, zijn er niet bij. 

Het stuk is op zijn best als de vragen gaan over heel gewone dingen, zoals over hoe je tegen je mede-toeschouwers of tegen verbaasde shoppers op de Meir aankijkt. Rimini Protokoll ziet het dagelijkse leven als één groot theaterstuk. Het gezelschap tekent voor “documentair theater“. Daarbij werkt het doorgaans niet met echte acteurs, maar spelen de betrokkenen uit een bepaalde sector zelf mee. Dat bevordert de authenticiteit, zo meent Rimini Protokoll. Het theatercollectief paste deze methode eerder toe met bedienden uit een call center en eveneens met aandeelhouders. Op het Brusselse Kunstenfestivaldesarts maakte de theatergroep zelfs een bewerking van Het Kapitaal van Karl Marx, een ambitieus project, heel authentiek ook, maar saai theater. 

Goffman 

Hoe vernieuwend de methode van Rimini Protokoll ook mag schijnen, echt nieuw is hun ideeëngoed niet. Al in 1956 ontwikkelde de Amerikaan Ervin Goffman zijn “dramaturgische richting“ in de sociologie. Goffman betoogde in “The Presentation of Self in Everyday Life“ (en later in “Behaviour in Public Places“) dat iedereen in het dagelijkse leven een rol speelt en zich telkens van zijn beste kant wil laten zien. De socioloog gebruikte toen al de begrippen uit het theater (acteurs, podium, back stage…) om gewone interacties uit het dagelijkse leven te beschrijven. Goffman is zelfs de “uitvinder“ van begrippen die in de jaren vijftig-zestig nog bizar klonken, maar nu om de haverklap worden gebruikt tot ze niets meer betekenen, zoals bv. “stigmatisering“. U begrijpt het al: de sociologen en sociaal-psychologen onder de toeschouwers kunnen hun hartje ophalen aan dit stuk van Rimini Protokoll. Zoë/Jeroen voegt soms letterlijk een nieuw virtueel hoofdstuk aan het wetenschappelijk werk van Goffman toe. Het beste onderdeel van de wandeling speelt zich ongetwijfeld in het Centraal Station af: pure Goffman! 

Happening 

Helaas verwatert het stuk gaandeweg. Het nieuwe geraakt er af en meer en meer moeten de toeschouwers zelf acteren door te betogen, te walsen of te buigen zoals op het einde van een theatervoorstelling. Heel plezierig en de mensen die niet voor Remote Antwerpen hebben betaald, maar domweg op straat lopen, hebben er ook nog iets aan. Zij veranderen van decor in verdwaasde, kritische commentatoren van het gedrag van het publiek van dit theaterstuk.  Dat levert soms onverwachte taferelen op. 

Remote Antwerpen blijft leuk om mee te doen, maar of er veel van blijft hangen is maar de vraag. Daarvoor fladdert het stuk te losjes over te veel levensvragen zonder diepgang. Het is te veel een happening.  

Gimmick 

Ook laat Rimini Protocol soms kansen liggen. Het Antwerpse decor, waar het uiteindelijk toch allemaal over gaat, wordt niet altijd benut. Je zou toch zeggen dat de aartslelijke Antwerpse skyline die je vanop de Stadsschouwburg te zien krijgt of de wanstaltige middenstandsinvulling die aan de Stadsfeestzaal is gegeven een kritische noot waard zijn. Niet dus. Soms wordt Antwerpen echter wél voortreffelijk gebruikt, zoals in het Centraal Station, de Carolus Borromeuskerk, of - schitterend - aan het Hilton hotel. Maar te weinig. Dat komt misschien omdat Remote Antwerpen een remake is van eerdere “Remotes“ in Berlijn, Karlsruhe, Lissabon, New York, Avignon, Talinn en noem maar op. De eigenheid van Antwerpen wordt dus niet altijd gebruikt en het stuk wordt daardoor te veel een geinige gimmick. Beslist plezierig om doen, maar niet meer dan dat. En van een theaterstuk mag toch meer worden verwacht. 

< Joris De Maght >

Remote Antwerpen meemaken, kan nog t.e.m. zaterdag 16 mei 2015 telkens van dinsdag t.e.m. zaterdag om 16u en op zaterdag ook om 13u.