Recensie Wende met Mens

Elekronische muziek koppelen aan het vertellen van verhalen. Dat doet Wende, die vanaf volgend jaar huisartiest is bij Muziektheater Transparant, in haar recentste voorstelling ‘Mens‘ die ze in de Bourla tijdens het theaterfestival Antwerpse Kleppers bracht. Een Antwerpse is ze dan wel niet, maar met Dimitri Verhulst in haar schrijversteam heeft ze een klinkende naam weten te strikken voor haar project. Ook de Brit Simon Stephens en de inmiddels overleden Nederlandse schrijver Joost Zwagerman schreven mee aan enkele van haar nummers. Voor de compositie stond ze zelf in samen met Yan en ludoWic. Wat ze brengt, is een onwaarschijnlijk straffe mix waar ze haar veelzijdigheid als artieste toont. Wende kan gewoon alles aan: in een nummer rappen en het laten overgaan in chanson bijvoorbeeld, knipogen naar musical, de furie in zich losmaken ondersteund door elektrobeats en grote trom, om vervolgens een prachtig klassiek geschoold liefdesnummer als ‘Vrij me‘, op een tekst van Verhulst, alleen aan de vleugel te brengen waarbij de huilende elektro en de vibrafoon halfweg invallen.

Toegegeven, we hebben het nog maar zelden meegemaakt in die bijna 37 jaar dat we wat op deze aardbol zitten rond te hossen,  een voorstelling in een Vlaamse schouwburg die tot de nok gevuld is op maandagavond met een laaiend enthousiast publiek dan nog eens dat fel applaudisseert, joelt en finaal ook een staande ovatie geeft. Daarvoor moet je verdomd uit goed hout gesneden zijn. Wat zeggen we, uit uitzonderlijk hout. Je moet ook maar ballen aan je lijf hebben om pakweg ‘Mens durf te leven‘ a capella te brengen van Dirk Witte uit 1917 (ook gekend in de versie van Ramses Shaffy) waarbij ze ‘Wees op je vierkante meter een vorst‘ zingt. In het geëngageerde ‘Heb ik dat nodig?‘ (‘En ik dans voor hen die opstaan en weer opstaan, blijven opstaan!‘) integreert ze ook even ‘Opzij opzij opzij‘ van Herman Van Veen. Het is dan dat we in onze notities schrijven dat Nederland een nieuwe kleinkunstenaar heeft die zo veel potentieel heeft, dat ze potten kan breken in onze contreien. Een nieuwe Jacques Brel lijkt opgestaan in Nederland.

Wende begon rond de eeuwwisseling met chanson, focuste sinds 2009 op Engelstalig werk. Vier jaar later bracht ze een liederencyclus met ‘Winterreise‘ en trok ze eerder de kaart van de klassieke muziek. En nu is er dus ‘Mens‘ dat zowat alles bij elkaar brengt en waarbij de sterke teksten er ook vooral uitspringen. Openen doet ze met ‘Deze gin‘ (die gaat erin) waarbij ze onder andere ‘voor ieder dal waar ik uit klom‘ zingt, een nummer over escapisme. ‘Hoe ben je mens te midden van allemaal andere mensen?‘ vraagt Wende zich af in een wereld  die aan sneltempo polariseert en waar populisme snel terrein wint. ‘De wereld beweegt‘ klinkt donker, ook wanneer ‘Er vallen mensen uit de hemel‘ te horen is. LudoWic laat een traag orgelmelodietje uit de klankband van een bandopnemer horen. Het geluid klinkt oud en authentiek, lichtjes onder de toon ook, en hij houdt zijn hand soms heel even aan zo‘n spoel zodat de melodie vertraagt waarop Wende ‘La vie en rose‘ van Edith Piaf zingt. Een statement lijkt het wel, alsof rozengeur en maneschijn uit een ander tijdperk moet stammen en je als dertiger volop in een situatie zit waar alles razendsnel lijkt te veranderen. Dat je vervreemdt van de maatschappij en omgekeerd.

Wandelend in Amsterdam beschrijft ze wat er op haar pad allemaal passeert, zoals de prostituees en de toeristen voor Anne Frank in ‘Wat is het plan vandaag?‘ terwijl haar twee muzikanten fluiten op de elektromuziek. Met ‘The Bakery‘ refereert ze ook naar musical, met de glimlach. Een lekker deuntje over de impact van politiek op de wereld en op de gezondheid van een president ook. ‘The world is burning‘ zingt Wende terwijl ze vaststelt dat de aarde ondertussen doodgewoon blijft draaien. Onmacht straalt het nummer uit dat tevens een aanklacht is gezien de passiviteit waarin we alles ondergaan in het Westen.

Yan strijkt zijn vibrafoon aan wat een beangstigend effect oplevert bij ‘Voor alles‘. ‘Mens‘ gaat over angsten, maar even goed ook over geluk, eenzaamheid, dood, liefde (‘Roses in June‘), teleurstelling, en vooral over hoe je je verhoudt tot de wereld. Het nieuws was dan ook een van de grote inspiratiebronnen voor dit theaterconcert. Want dat is het, een mengvorm, geen muziektheater, geen concert, maar iets dat die twee mengt. Slechts heel zelden geeft ze haar publiek de gelegenheid om te applaudisseren overigens, omdat de verschillende teksten en nummers naadloos in elkaar overvloeien. Visual artists Chloe Lamford en Timothy Bird zorgden voor de sterke beelden die de nummers begeleiden. Links en rechts staat de elektronica en de vibrafoon opgesteld, centraal op een verhoogd podium de zwarte vleugelpiano waarachter twee grote ledschermen te zien zijn. Die huilende elektronica en vibrafoon, is te horen in het kwetsbare ‘Vrij me‘ dat ook over angst gaat.

Van Toon Hermans‘ ‘Als de liefde niet bestond‘, over het vrolijke ‘Buenos Aires‘ dat ze begeleidt aan de piano, tot een furieus ‘Au suivant‘ van Jacques Brel dat zo in your face is met die pulserende beat en grote trom: ze kan het allemaal aan. Wende doet ons bij die Brelcover gewoon omverblazen. Daarna zien we de kosmos in de visuals die gemengd worden met naaktbeelden van de zangeres die in foetushouding ligt bij ‘Alles gaat kapot‘. ‘Zoek mijn bedding‘ klinkt het ook sensueel. Daarop zingt ze in ‘I forgive you‘ wat ze een geliefde allemaal vergeeft. De opsomming is lang, wat doet vermoeden dat het eerder een nummer over een relatiebreuk is. ‘Ik vergeef je om de nachten dat je me niet belde, de drugs die je niet met me deelde, ...‘ klinkt het. Een van de vele muzikale hoogtepunten is ongetwijfeld wanneer Wende zich aan de vleugel begeleidt op ‘Song of Yes‘ terwijl haar muzikanten op het frame van het muziekinstrument kloppen met de drumstokken.

Na een staande ovatie, gefluit en daverend applaus komt Wende alleen terug om ‘Jij bent mijn stad‘ te brengen, een nummer op een tekst van Verhulst. Tussenin zegt ze even aan de schrijver die in de zaal zit dat ze een stuk tekst toch veranderd heeft omdat het niet paste op het ritme van het lied. Een ode aan de stad Gent naar verluidt, is ‘Jij bent mijn stad‘, maar zoals het vaak gaat met de liefde is die dubbel. Je kan ze graag zien en bij momenten willen verguizen tegelijkertijd.     
 
Conclusie: lang geleden dat we nog zo‘n veelzijdig talent aan het werk zagen die ons zo‘n straffe eerste indruk wist te geven. Wat. Een. Performance.

< Bert Hertogs >

De setlist:

1. Deze gin
2. De wereld beweegt
3. La vie en rose
4. Wat is het plan vandaag
5. Schone handen
6. The bakery
7. Voor alles
8. Vrij me
9. Als de liefde niet bestond
10. Buenos Aires
11. Au suivant
12. Alles gaat kapot
13. Hoe lang nog
14. Blijf
15. I forgive you
16. Mens durf te leven
17. Roses in June
18. Song of Yes
19. Heb ik dat nodig?

Bis:

1. Jij bent mijn stad