PDF-versie voor persoonlijk gebruik

Recensie Aida

zondag 28 mei 2017Tour and Taxis Brussel

Aida
Foto: Forster

Met ‘Aida’, wellicht een van de bekendste van de 26 opera’s die Verdi schreef, sluit de Munt het Muntpaleis op Tour & Taxis. Volgend seizoen verwelkomt het operahuis zijn bezoekers opnieuw in betere omstandigheden in de gerenoveerde zaal aan het Muntplein. Maar eerst was het nog een keer puffen en zweten geblazen in de tent waar men noodgedwongen langer beroep op moest doen dan aanvankelijk gepland omdat de renovatiewerken van de schouwburg vertraging hadden opgelopen. Met slechts één productie die wat ons betreft ver boven de rest uitstak, de musical ‘Sweeney Todd’ dan nog wel, zagen we verder weinig spraakmakende voorstellingen in het Muntpaleis. Ook ‘Aida’ had als afsluiter kennelijk niet de ambitie om iets ongeziens scenisch toe te voegen. Integendeel, regisseur Stathis Livathinos, die zijn allereerste operaregie neerzet en artistiek directeur van het Nationaal Theater van Griekenland is, bleef mooi binnen de lijntjes kleuren, verwees naar Egyptische goden (de jakhalskop van de god Anubis, de havik die verwijst naar Horus, en het mythologisch dier met de lange snavel naar de god Seth). Zo zie je dat de regisseur voor een letterlijke en ceremoniële lezing (in het ontvangen van het goddelijke zwaard bv.) is gegaan, terwijl Aida eigenlijk voornamelijk draait om een driehoeksverhouding die in eender welke context zou kunnen plaatsvinden. Verdi koos ervoor om die te laten afspelen met op de achtergrond een confict tussen Ethiopië en Egypte om de heel eenvoudige reden dat zijn opdrachtgever de Egyptische kedive (de onderkoning) was, niets meer niets minder.

Een van de redenen waarom de Munt geen waanzinnig straffe producties kon neerpoten in het Muntpaleis was omdat er geen toneeltoren was en regisseurs dus beperkt waren in hun mogelijkheden. Ook Livathinos houdt het simpel: een ruwe rots ligt centraal op het podium, daarboven hangt wat schuin een betonnen vierkant met een cirkel in uitgesneden. Dat is een verwijzing naar de zonnegod Ra als je wil. Meer dan dat krijgt de toeschouwer niet te zien op een doorschijnend beschilderd doek na dat zich af en toe sluit. Uitgepuurd kan je die regie misschien wel noemen, maar voor een voorstelling die drie uur duurt inclusief pauze in een tent die je loom maakt van de warmte, mocht het toch wat meer zijn. De Munt had zijn toeschouwers overigens voorzien van gratis flesjes water tijdens het eerste bedrijf en ook tijdens de pauze was er water voorzien. Dehydrateren deden we dus niet. Maar de regie was zo braaf, erg statisch ook dat die ons op onze honger liet zitten. Er zat welgeteld één spelscène tussen Adina Aaron (als Aida, tevens haar debuut in de Munt) en Andrea Caré (Radamès, ook een debuut in de Munt) in het duet op het einde van het derde bedrijf wanneer ze erover nadenken om te vluchten (uit hun situatie): “De hemel waaronder onze liefde ontlook. Hoe kunnen we hem ooit vergeten? Hoe hem ooit vergeten?” zingt Caré waarop Aaron antwoordt: “Onder mijn hemel zal ons een vrijere liefde vergund zijn. Daar zullen we in dezelfde tempel dezelfde goden hebben...”

Het is die hemel dan ook die de regisseur dreigend boven de hoofden van de twee geliefden laat kantelen vanaf het derde bedrijf en naar het einde toe en daar op hun kop zal komen. Pas in het leven na dit kunnen ze elkaar lief hebben. Dan ook volgt de kus op de mond tussen deze Aida en Radamès. Een happy end dus. Verder vult de Griekse regisseur het beeld niet zelden door het vrouwenkoor rechts te plaatsen en de mannen links waardoor er een stereo effect ontstaat tussen de twee verschillende opinies. De mannen willen vergelding, de vrouwen vergeving voor de gevangen Ethiopiërs. De dans die de Griek integreert in de voorstelling, biedt zelden een meerwaarde aan het geheel. Eigenlijk is het vreemd dat ie voor zo veel volk op het podium heeft gekozen. Hij had perfect kunnen gaan voor de meest uitgepuurde vorm: en dat is het met een minimumbezetting doen, voor minimalisme gaan quoi. Tussen de twee geliefden bevindt de Franse mezzosopraan Nora Gubisch zich, die de rol van Amneris zingt, de dochter van de Egyptische farao. Aida is haar slavin. Maar ook Amneris is verliefd op Radamès die haar nonverbaal in stilte op het einde van het tweede bedrijf zal afwijzen.

Verdi’s opera verwijst niet zo gek veel naar de oriëntaalse cultuur en voelt dan ook eerder Westers aan. Zeker, er is een moment waarop we de harp horen, strijkers, dwarsfluit en vervolgens de rest van het orkest in het tweede tafereel van het eerste bedrijf waarbij de hoogepriesteres  ‘Machtige, machtige Ptah, Gij die de wereld bezielt, ah!’ zingt. Dan refereert hij even naar de Oosterse muzikale invloeden die hij verder niet vond. Voor de triomfmars (ook gekend als ‘You’ll win’ in de gezongen versie van Helmut Lotti) deed ie beroep op Egyptische trompetten.

Verdi klinkt ook zeer modern, in het repetitieve deuntje van de strijkers op 6 noten met daarover een dwarsfluit bij de start van het derde bedrijf. Het voelt erg twintigste eeuws aan hoewel hij in 1813 het levenslicht zag, net als Wagner overigens. Samen met die componist leverde hij de belangrijkste muzikale bijdragen aan de negentiende eeuw. Verdi trekt ook de impressionistische kaart in het derde bedrijf wanneer Aida ‘Zullen de donkere kolken van de Nijl mij een graf bieden... en rust misschien... en vergetelheid.’ zingt. Dan horen we de strijkers een golvende beweging uitvoeren. Verder schittert Adina Aaron in het tweede bedrijf wanneer ze ‘God heb medelijden met mijn verdriet’ zingt.

Hartverscheurend is het moment wanneer de Griekse bariton Dimitris Tiliakos in de rol van Amonasro, de vader van Aida, zijn dochter afwijst omwille van haar liefde om de vijand: ‘Jij bent mijn dochter niet... Jij bent de slavin van de farao’s!’ Zeker, vaderlandsliefde en het streven naar vrijheid zijn thema’s die ook verwerkt zijn in deze opera, onder andere in het derde bedrijf is dat te horen op de tonen van: ‘Oh, patria mia, mai più, mai più ti rivedrò!’ (O mijn vaderland, nooit meer, nooit meer zie ik je terug!) maar het hoofdthema is toch voornamelijk de verboden liefde die net zoals bij Romeo en Julia helaas geen overlevingskans heeft op aarde, in het beste geval wel in het leven na de dood.

< Bert Hertogs >


Do you like our reviews and pictures?
Feel free to support concertnews.be by sharing this page or giving a donation.
You make an independent website like ours possible. Thanks!







Geef steeds in je comment mee op welk artikel je reageert.
Please put in your comment to which article you are responding.

Tabs Concertnews.be

News
Soon
Reviews

More news

  • Podcast
  • Facebook
  • Twitter