Recensie Heimat 2

De Nwe Tijd reist meer dan 4900 km naar Groenland voor hun voorstelling ‘Heimat 2’ en neemt mee: Freek Vielen, Suzanne Grotenhuis, Harald Austbø en Tim David, de bugelspeler die pas later betrokken werd bij de voorstelling. Blijft thuis omdat het uit is tussen haar en Freek: Rebekka De Wit die zo voor de nodige dramaturgie zorgde. Doel van hun expeditie is een Requiem schrijven (Harald heeft negen delen geschreven en is meermaals opnieuw moeten beginnen, eerst omdat het een 5-stemmig werk was, maar door het wegvallen van Rebekka moest het herschreven worden tot een vierstemmig stuk waarbij Grotenhuis nog eens altsax moest leren ook (‘een zeer moeilijk instrument‘ verzekert ze ons), werd zijn laptop gestolen in Amsterdam (laat je ramen nooit openstaan in Amsterdam), en omdat ie geen backup had, opnieuw is moeten beginnen. ‘We hadden evengoed voor een kort nummer kunnen kiezen’ zegt een van de acteurs die de keuze voor zo’n lang requiem - terecht - in vraag stelt. Als er een boodschap in deze voorstelling zit, dan wel deze: ‘maak altijd backups’ laat Grotenhuis weten.

‘Heimat 2’ is een beetje vanalles, een theatervoorstelling, muziektheater, voordracht, behind the scenes verhaal, reisreportage, interview ... Die veelheid zorgt ook voor een lange voorstelling van maar liefst 2 uur en 10 minuten. Eigen aan een requiem, dat aan de lange kant is; kan je denken. Maar De Nwe Tijd kiest voor de anticlimax. Het moment waarop het kwartet op een gletsjer in Groenland met troms, sousafoon, sax en trompet staat te spelen, zijn de noten niet alleen erg basic, het klinkt ook dissonant.

Heimat 2 trekt dan vooral ook de ecologische kaart, en toont dat de opwarming van de aarde nu al effect heeft in Groenland door Hans Meltofte van de Universiteit van Kopenhagen aan het woord te laten. Opmerkelijk is zijn standpunt dat de opwarming enerzijds miljoenen mensen zal doen migreren, anderzijds zullen sommigen het beter gaan hebben. (o.a. in een deel van Groenland ziet ie kansen voor de landbouw). Alles zal er kortom van afhangen waar je je op de planeet bevindt.

Openen doet de voorstelling door twee Groenlanders te laten spreken over de hondensleeën, en hoe geweldig het is wanneer het min 40 is maar dat niet meer gebeurt. Later blijkt dat de vier nooit op een hondenslee hebben gestaan omdat het onbetaalbaar was. Daarna verwijzen ze naar Ovidius wanneer de volgende stap een onbewoonde aarde zal zijn. Hoe Jupiter het mensdom zal verzwelgen in de zee van golven en ons met zijn bliksems zal treffen, horen we dan.

Alsof het een schoolwerkje is en ze hun methodiek dienen te verklaren, en te verdedigen geven ze vervolgens mee welke keuzes ze maakten. 2 filters voor de lichten: 327 en 196. Een rood theatergordijn, dat brandwerend is, de stoelen waarop het publiek zit, dat er minder mensen in het theater kunnen dan daarbuiten, enz. ‘Saving our planet is the thing to do’ klinkt het in het introwijsje van ‘Captain Planet’ dat de voorstelling ook laat horen. Oorspronkelijk wilden de vier kennelijk naar Denemarken gaan, maar pas toen ze ontdekten dat Groenland onder Denemarken valt, het ijs er smelt zodat het land zonder Denemarken kan, kozen ze om naar daar af te reizen.

‘Heimat 2’ is op bepaalde vlakken grappig, zeker wanneer Jón Gnarr, een komiek die per ongeluk burgemeester van Reykjavik werd, aan het woord gelaten wordt. ‘Kapitalisme is als een penis. Hij heeft meer vrijheid dan de man die hem draagt. We leven allemaal dankzij een penis. Een penis op zich is niet goed of slecht.’ Over de klimaatverandering ziet ie heil in het koloniseren van mars.

Een andere geïnterviewde denkt dan weer dat een Derde Wereldoorlog er niet zal inzitten omwille van het kapitalisme. ‘We hebben allemaal te veel geld te verliezen’, klinkt het. Maar de voorstelling maakt je ook stil, wanneer de vier hun Requiem spelen voor aan aangespoelde walvis die gestorven is. Twaalf meter was ie, in de fleur van zijn leven, want een walvis kan zeker 15 meter worden. Grotenhuis stelt zich de vraag hoe die gestorven is. En vooral vindt ze het zielig dat ie alleen aanspoelde. Meestal spoelen walvissen namelijk aan in groep. Ze praten zoals ze kijken, een kwart van de tijd schuren ze tegen elkaar aan om te communiceren. 9 minuten slapen ze verticaal zwevend in de zee per dag. Zijn het sonargeluiden die een hersenbloeding hebben veroorzaakt bij de walvis? Was die uitgestoten uit de groep of zijn oriëntatie kwijtgeraakt? Of heeft die nog tijdig de andere walvissen kunnen redden door een noodsignaal uit te sturen?

De visuele kaart trekt de voorstelling in een poging om het noorderlicht uit te beelden met zes stokken en wit-groene plastic zakjes daaraan boven vastgemaakt. Een groene spot schijnt op de choreografie. Fraai is de interactie tussen de acteurs die mooi getimed het podium afgaan net zoals op de ferryboot tegelijkertijd te zien is. En hoewel zeker de meerstemmige momenten uit de muziek, die gezongen werd door de koren Octopus, Hlómeyki, Halldórsdóttir en Qissiat zeker de moeite is, ook hier zit soms een vette knipoog, denken we maar aan ‘No limit’ van ‘2 Unlimited’ dat even geïntegreerd wordt, duurt de voorstelling te lang. Na anderhalf uur kijken we op onze horloge en rond ons merken we dat ook heel wat andere toeschouwers het knap lastig beginnen krijgen om de aandacht bij de voorstelling te houden. Er schort dus iets met de spanningsboog, de hoeveelheid aan data en de verschillende manieren waarop die gepresenteerd wordt. Een spagaat ook tussen dat onderkoelde, zakelijke zelfrelativerende Hollandse toontje enerzijds en het toch wel belerende anderzijds. De spreidstand tussen afstandelijke interviews en beelden van een reisje met vier on the road of on a boat... De mix aan media, het muldtidisciplinaire, dat in deze voorstelling niet altijd een troef is...

< Bert Hertogs >