Recensie Patser

Patser zou wel eens een van de Vlaamse filmhits van 2018 kunnen worden. Op een paar dagen tijd wist de derde film van Adil El Arbi en Bilall Fallah meer dan 80.000 toeschouwers naar de Vlaamse zalen te lokken. Ook wij, die er niet bij konden zijn op de première in Antwerpen omdat Lady Gaga diezelfde avond in het Sportpaleis optrad, voelden aan den lijve het succes van Patser aan. De voorstelling die we aanvankelijk wilden zien op woensdagavond was immers volzet in Kinepolis Antwerpen. Met Patser heeft de Belgische cinema nu ook een film in de catalogus die moeiteloos de vergelijking met Trainspotting kan doorstaan. ‘Het leven is geen videogame’ is dé slogan uit de prent die de vinger aan de pols houdt rond de drugsproblematiek en via humor, relativering toch ook tot de kern komt: maatschappijkritiek. Het levert voor Antwerpen als Europese hoofdstad van de drugstraffic geen al te best beeld op en al evenmin van discotheken of boksmatchen. Verder toont de film dat sommige politieagenten corrupt en racistisch zijn (Axel Daeseleire in geen al te frisse rol). En de burgemeester voert wel naar verluidt een war on drugs maar economische motieven – de haven moet kunnen concurreren met andere havensteden – spelen volgens de makers ook mee waarom drugssmokkel via Antwerpen mogelijk blijft. Adil en Bilall zijn ook kritisch ten opzichte van een deel van de Marokkaanse gemeenschap. Hoe sommigen zich daarin opwerken en rijk worden door illegale zaken te doen. Hoe anderen dat in het verleden deden en nu doen alsof ze brave zieltjes zijn. Patsers tonen hun weelde, hun rijkdom waardoor ze al snel gaan opvallen. ‘Hou je onder de radar’ is het devies van pizzeriauitbater Farid (Noureddine Farihi). Maar net daarmee zullen de hoofdpersonages het moeilijk hebben.

Adil en Bilall tonen het leven op het Kiel van vier Marokkaanse vrienden, waarvan Adamo (gespeeld door Matteo Simoni) geen echte drarrie is vermits hij half Italiaans is. Hij wordt Katholiek opgevoed door zijn moeder en gaat ook naar de kerk. Al meteen wordt hier de link gelegd naar een film, namelijk Star Wars. Het is lang niet de enige verwijzing overigens. Ook knipogen naar Samson en Gert (Hans Royaards speelt ook hier in een bijrol de ‘Afgevaardigde van de minister’) en een verwijzing naar een populaire Vlaamse film uit 1986: ‘Paniekzaaiers’ legt het regisseursduo. ‘Staat er Gaston Berghmans op mijn hoofd geschreven?’ moet overigens een van de grappigste quotes van Adamo in Patser wellicht zijn.

Via de zeven hoofdzonden voorgesteld in 7 levels van een videogame wordt het verhaal van Patser verteld. De zeven in de volgorde van de film zijn: Luiheid (alle dagen Mortal Kombat spelen in de sofa), Afgunst (patsers zien uitpakken met hun grave dure auto’s), Hebzucht (zelf drugsdealers worden, hier in een geweldig leuke scène ook waarbij de drugs in kleine gebruikshoeveelheden wordt vermalen met vitamine B-poeder: ‘Anderen mengen dat met waspoeder. Wij doen dat met vitamine B, dat is nog gezond ook!’ op de tonen van Adamo’s ‘Tombe la neige’), Lust (seks), Gulzigheid (geld verbrassen aan luxe artikelen, de grote Jan uithangen in Marokko en op het Kiel), Woede en Hoogmoed.

In Patser volgen we Adamo (Matteo Simoni), Volt (Saïd Boumazoughe), Junes (Junes Lazaar) en Badia (Nora Gharib), vier jongeren die niets te verliezen hebben. Zelfs mochten ze ooit verschillende diploma’s op zak hebben, dan nog zullen ze geen job vinden omdat er steeds racisme in het spel is, denken ze. ‘Knuffelallochtoon’ Yasser (Nabil Mallat), een jeugdvriend van Adamo, is weliswaar politieagent kunnen worden. Hier geven Adil en Bilall dus mee dat jongeren met een migratieachtergrond vaak onterecht zich in een luie rol steken en wat aanmodderen en rondhangen. Je krijgt wel degelijk kansen om op een legale manier op te klimmen in onze maatschappij lijkt dan ook hun visie naast het wat belerende toontje (hier door Matteo Simoni die de kijker rechtstreeks aanspreekt) waarbij de kijker het advies krijgt om van de drugs te blijven.

De vier weten via Wasted Rudy (Stefan Perceval) die aan de haven werkt een lading coke uit een Colombiaans drugsnetwerk achterover te slaan, mengen het met vitamine B-poeder en verkopen het onder de prijs: 35 euro in plaats van 50. Die drugs was oorspronkelijk voorzien voor Orlando Marie (Werner Kolf) maar tijdens een politieachtervolging waren Adamo en co genoodzaakt het in het water te gooien. Wanneer ie moet opbiechten dat de drugs verloren gegaan is, wordt ie in de Versuz bijna vermoord door de bende van Orlando Marie. Badia (Nora Gharib), Adamo’s jeugdvriendin waar hij al jaren iets voor voelt, kan dat maar net voorkomen. Adamo masturbeert al een tijdje terwijl hij naar haar foto kijkt op zijn smartphone – maar wil in het bijzijn van volwassenen niet toegeven dat hij verliefd op haar is: ‘Trouwen met Badia? Nee, ze is als een zus voor me.’ klinkt het dan. Ook zij is verliefd op hem maar wordt tevens verliefd op Orlando Marie, aangetrokken tot zijn status en geld. Naast de vele actiescènes – in vergelijking met Het Tweede Gelaat ruilt in Patser een veelvoud aan personages het tijdelijke voor het eeuwige - is ook dat een van de troeven van de film die het altijd zeer goed doet: 1 meisje, twee mannen die er verliefd op zijn en zij die gevoelens heeft voor beide, het werkt ook in deze film.

De drugs die in het water gekieperd zijn, vissen de vrienden terug op waarmee ze zelf een handeltje beginnen. Orlando Marie voelt dat er iets niet klopt wanneer hij zelf nog weinig verkocht krijgt in Antwerpen. Een ware drugsoorlog wordt ontketend in Amsterdam tussen twee rivaliserende bendes tussen die van Orlando Marie en die van Hassan Kamikaze (Ali B). Die van Orlando Marie moet het onderspit delven. Het Colombiaanse netwerk wil koste wat het kost zijn positie behouden en al snel worden de vier onder druk gezet, via een Colombiaanse ansichtkaart, of een dode rat die in hun brievenbus belandt. Adamo doet dit af als pure bluf. Maar dan pas beseft ie dat het leven geen videospel is en hij zich wel degelijk in een moeilijk parket bevindt wanneer onder andere de pizzeria van Farid in vlammen is opgegaan en Adamo’s vrienden ontvoerd.

Patser is een degelijke en opvallend genuanceerde Vlaamse film geworden die een actueel thema op een zeer moderne en flitsende manier toont. Adil en Bilall geven de kijker wel degelijk een zedenles mee maar worden nooit prekerig wat een absolute verdienste is. Maar de film voelt soms net iets té lang aan en door het valse (happy) end, dat weliswaar wél zorgt voor een uppercut achteraf, moet je terug in de film zien te geraken. Dat lukt kennelijk niet meteen bij alle toeschouwers. Ook het feit dat hier een verteller (Matteo) de ganse tijd aan het woord gelaten wordt en de prent als een verhaal in hoofdstukken verteld wordt, zorgt soms voor een te fragmentarisch gevoel. Een waarbij je soms volledig in de film en de actie zit terwijl er niet veel later opnieuw afstand genomen wordt door de gekozen vertelstructuur. ‘Lust’ wordt overigens als hoofdzonde wel erg snel afgehaspeld.

‘Het leven is geen videogame’ is de kernzin uit deze prent die onderverdeeld is in zeven levels zoals een videospel. Daarnaast zien we ook een straatrace in Marokko met visuals (cijfers die aftellen tot ‘go’) zoals in Gran Turismo en andere videospelletjes met auto’s te zien is. Dimitri Vegas en Like Mike die als security guards in de haven een bijrolletje hebben, smokkelen naast ‘The Hum’ ook hun nummers ‘Arcade’ dat refereert naar videogames uit lunaparken alsook ‘Patser Korobeiniki Theme’ dat verwijst naar het spelletje Tetris hier ook in de visuals te zien tussen de containers in de haven in deze film.

< Bert Hertogs >

De cast:
Adamo – Matteo Simoni
Badia – Nora Gharib
Volt – Saïd Boumazoughe
Junes -Junes Lazaar
Hassan Kamikaze – Ali B
Orlando Marie – Werner Kolf
Yasser – Nabil Mallat
Farid – Noureddine Farihi
Geert – Axel Daeseleire
Stijn – Jeroen Perceval
Karim Saidi – Othman Azzouz
Nassim Saidi – Ibrahim Boukamza
Mathijs Steensma – Eric Corton
Judge Herman – Gène Bervoets
Chief of Police – Vic De Wachter
Priest – François Beukelaers
Saloua – Khadija El Idrissi El Yacoubi
Aziz – Nabil Ben Yadir
Azar – Donnya Zidan
Adje – Julmar “Adje“ Simons
Hef -“Hef“ Frans
El Toro – Paloma Aguilera Valdebenito
Tong Po – Carlos Schram
Raoul – Naser Neziri
Securityman 1 – Dimitri “Vegas“ Thivaios
Securityman 2 – “Like“ Mike Thivaios
Wasted Rudy – Stefan Perceval
Papa Doudou – Modou Beye
Goons Orlando – Ludwig Hendrickx / Bond Mgebrishvili
Little Adamo – Imrane Akajjoua
Little Badia – Sahrirah Doudah
Little Volt – Ayman Sitiane
Little Junes – Abdelmalik Felhaini
Little Yasser – Yahya Mo Ben
Little Freddy – Milan Simons
Maria – Aza Declercq
Ahmed – Rabbah Besseghir
Dealer – Florian Christiaensen
Politician – Hans Royaards
Tap Dancer – Gemma Blower
White Boy Neo Nazi Killer Schmetta – Kobe Van Steenberghe
Anchormen / Journalists – Matthijs van Nieuwkerk / Birgit Van Mol / Stef Wauters / Jeroen Pauw / Erica Van Thielen / Ann-Sofie Sabbe