Recensie Björk in Gent ★★★★

De organisatoren van Gent Jazz Festival wisten niemand minder dan de Ijslandse Björk te strikken voor een exclusief Beneluxoptreden op het Sint-Pietersplein in Gent. Goed voor zo’n 3.000 toeschouwers in de golden circle en nog eens twee keer 5.000 daarrond. Het was ondertussen al weer 6 jaar geleden dat de 52-jarige artieste nog opgetreden had in ons land. Haar negende studioalbum ‘Utopia’ dat eind vorig jaar verscheen, kwam ze promoten. Wie vooral haar hits wou horen was er dus aan voor de moeite. Het optreden las als een uitnodiging om technologie en natuur met elkaar te verzoenen in een toekomstige (droom)wereld. Björk die steevast elk nummer het applaus van het publiek afwisselend bedankte met een ‘merci bien’ of ‘bedankt’, koos ook in Gent voor avant garde, de koers van het experimentele, en de kunst, niet zelden verwijzend naar klassieke muziek trouwens. Daardoor had het optreden, dat al met al rustig was beter tot zijn recht gekomen met een zittend (op tribunes) publiek in plaats van met een staand ook al omdat je Björks muziek bezwaarlijk toegankelijk kan noemen. Het kader van het Sint-Pietersplein leende zich weliswaar perfect tot dit concert.

‘Can you spot a pattern?’ vraagt de zangeres zich af in ‘Wanderlust’. Net dat kan je je ook afvragen bij Björks muziek dat qua muzikale opbouw niet zelden een grillig verloop kent. Verrassen doet ze ons in ‘Human Behaviour’ uit haar debuutplaat, het nummer dat het best onthaald werd in Gent. Enerzijds is er die onverwachte plotse hoge vocale uithaal, anderzijds het wispelturige in de zeven dwarsfluiten die haar live begeleiden en soms een kreet lijken uit te slaken. Niet zelden horen we vogel- en andere dierengeluiden tijdens haar songs, ook voor het concert begon was dat het geval trouwens. Door voor de harp en dwarsfluit te kiezen als klassieke instrumenten om haar te begeleiden, trekt ze ook de (modern) klassieke kaart. Vaak worden net die twee instrumenten gebruikt om te verwijzen naar de natuur of het hemelse.

Op het podium staan twee grote bloemenkelken in goud waarvan de linkse zich ook opent. In het midden zien we een cirkelvormig podiumelement waarop Björk en haar 7 fluitisten – geen toeval dat getal wellicht – hun fantasiewereld waarin ze het Gentse publiek willen in dopen, uitvouwen. Een wereld waar natuur hand in hand gaat met technologie wat zowel te zien is in de visuals (vaak met natuurbeelden op de achtergrond van koren, en gras dat in de wind waait, over watervogels als eenden en zwanen die zwemmen op het water waarover een laagje laaghangende mist hangt) als te horen via bleeps en electric drums in combinatie met de dwarsfluiten en harp.

Openen doet Björk het optreden met ‘Arisen My Senses’, ‘The Gate’, ‘Utopia’ en ‘Blissing me’ die alle vier uit haar recenste plaat komen. Was alles live wat we te horen kregen? Helaas niet, zo kwamen de strijkers en onder andere de synths uit een doosje wat toch wat budgetvriendelijk aanvoelt hoewel de tickets aan respectievelijk 84 euro voor een gewoon ticket en 102 voor de golden circle niet meteen goedkoop waren.

In haar muziek trekt Björk ook de feministische kaart. Van 2000 tot 2013 had ze een relatie met Matthew Barney waarmee ze een dochter heeft. De relatiebreuk bezingt ze in haar breakup album ‘Vulnicura’. Maar ook in ‘Utopia’ is het evenwicht man-vrouw kennelijk nog niet (helemaal) hersteld. Zo horen we haar in Tabula Rasa uit dat nieuwe album: ‘Clean plate: Tabula rasa for my children. Let‘s clean up: Break the chain of the fuckups of the fathers. It is time: For us women to rise and not just take it lying down. It is time: The world is listening.’ zingen waarna ze in haar setlist ‘Pleasure is all mine’ steekt dat uit haar vijfde album ‘Medúlla’ komt. Daarin horen we ze ‘Women like us. We strengthen most host-like.’ zingen. Ofwel hoe ze op haar manier komaf maakt met het patriarchaat. En dat alles op de dag dat de Amerikaanse president die onder andere gekend staat om de quote ‘You can do anything. Grab them by the pussy. You can do anything.’ in ons land was. Qua statement kan datgene wat Björk als sterke vrouw liet horen op zijn zachtst gezegd tellen.

< Bert Hertogs >