Recensie £¥€$ ★★★

In Lies, Eyes of £¥€$ toont Ontroerend Goed de mechanismen achter de banken- en beurscrisis die ondertussen tien jaar achter ons ligt. Dat doet het gezelschap via een ‘educatief’ spel waarbij de beursvloer vergeleken wordt met een casino en waar de geldhonger gefundeerd is op vertrouwen waarbij geldcreatie, leningen, geld dat in het systeem gepompt wordt maar waarachter soms geen enkele andere waarde meer zit dan het begrip vertrouwen schering en inslag lijken. Zes tot zeven willekeurige toeschouwers zitten aan elk speelvlak, iedereen is zijn eigen bank die (voornamelijk) belegt in de eigen economie. Door de dobbelsteen te gooien kan er geld verdiend of verloren worden. Aanvankelijke inleg bij de eerste ronde (beursdag): 1 miljoen, om 1 miljoen te verdienen wanneer je 3,4,5 of 6 gooit met de dobbelsteen. Daarna wordt het risico om sneller winst te maken groter. Er wordt sneller gespeeld maar ook meer risico genomen. 2 miljoen inzet kan 5 miljoen opleveren bij 4,5 of 6. Om tenslotte te eindigen bij een veelvoud van die winst wanneer je 5 of 6 gooit. Banken kunnen samengaan, of ‘short’-en, speculeren op je eigen verlies of op dat van een andere bank is mogelijk. In dat eerste geval verlies je niets als je verliest. Win je, dan sta je het bedrag dat op je short lag af aan de nationale bank. En na elke beursdag moeten er uiteraard ook taksen betaald worden waarmee in de echte economie geïnvesteerd wordt.

£¥€$ is dus meer een spel dan een theatervoorstelling. Veel hangt af van geluk, risico appetijt en inleg van bij de start die de toeschouwers doen (wie onvoldoende inlegt bij de start moet al meteen een lening aangaan. Echter op voorhand wordt er niet gecommuniceerd wat dat minimumbedrag is om op de beurs te kunnen gaan wat toch wel op zijn zachts gezegd vreemd is). Dat winnaars niet altijd betaald worden in jetons, maar soms ook in leningen van andere spelers, obligaties (al dan niet van de eigen economie) en er constant in het Engels gepraat wordt, legt het niveau erg hoog. Daar zit dan ook meteen de grootste bedenking die we hebben bij dit opzet. Heel wat mensen aan onze tafel begrepen niet of maar gedeeltelijk hoe het spel ineen zat wat uiteraard de zaak vertraagde. De clue van het verhaal is dat iedereen met iedereen verbonden is, en megaverliezen maakt wanneer er een land failliet gaat. Verder worden complexe producten die moeilijk te begrijpen zijn, verkocht, en zit het risico ‘m in het feit dat de honger naar winst, de genomen risico’s zullen toenemen waardoor de geschiedenis zich wellicht zal herhalen. (hoewel op bepaalde erg complexe producten een moratorium is ingesteld na de crisis)

Toch is het wat kort door de bocht van £¥€$ door te stellen dat de beursvloer vergelijkbaar is met een casino waarbij banken/de high finance de aanwijzingen van hun ‘croupier’ slaafs volgen waarbij hij of zij de spelregels gaandeweg aanpast en je daar als bank of staat maar in beperkte mate vat op hebt. Dat ruikt naar simplisme. Een wereld ook waarbij de financieel expert wat lacherig als een marionet voorgesteld wordt, krijgen we voorgesteld. Dat Costa del Bert van een C- rating plots naar een A-rating ging om uiteindelijk bankroet te gaan omdat het niet aan zijn financiële verplichtingen meer kon voldoen, toont weliswaar misschien aan wat bubbels zijn, ze legt echter de verantwoordelijkheid van het bankroet van deze overigens wellicht prachtige Costa ook bij de ratingbureaus die kennelijk geen al te grondig onderzoek gevoerd hebben naar de financiële situatie van de Costa die lang niet slecht was. Of hoe onderstaande niet goed tegen zijn verlies kan (nochtans ging hij samen met een andere bank om het risico te spreiden én waren beide in het bezit van de enige shorts in het spel in de Costa waarbij de shorts steevast als risicoafdekking gebruikt werden). Dat de bank die samenging met 34 miljoen als finaal uitgekeerd bedrag uiteindelijk het beste resultaat haalde in de Costa hoeft dus niet te verbazen. Vandaar dat ondergetekende het verlies (de Costa del Bert die failliet ging op 1 stem van de anderen na dan nog) graag wil afschuiven op een ander.

< Bert Hertogs >