Recensie The Aftermath ★★★

The Aftermath, de film van James Kent naar het boek van Rhidian Brook, zoomt in op een periode rond de Tweede Wereldoorlog die minder gekend is. Vandaar ook dat de film qua uitgangspunt op zijn zachtst gezegd interessant is. Alleen heeft de vorm, met onder andere het fraai in beeld brengen van de beeldmooie Keira Knightley in de rol van Rachael Morgan waarbij haar scènes niet zelden als een langgerekte vintage fashionreclamefilm aanvoelen inclusief heerlijke lichtinval, het duidelijk gewonnen van de diepgang. Daardoor trekt de regisseur te opvallend het verschil tussen de Britse welstand en de arme bevolking die 5 maanden na de oorlog bakstenen verzamelt van ingestorte gebouwen zodat de stad ooit opnieuw opgebouwd kan. De stad is bijna volledig platgebombardeerd, de gapende wonde die dat veroorzaakte in het straatbeeld is gigantisch, maar ook in de hoofden van de Duitsers die nog steeds doden terugvinden in het puin heeft er een knak plaatsgevonden. Sommigen hebben ‘88’ getatoeëerd in hun arm, dat twee keer staat voor de achtste letter van het alfabet: Heil Hitler. Of hoe het extremisme, het nazistische gedachtegoed is blijven doorsluimeren na de oorlog. De lokale bevolking is dus ofwel erg vijandig ten opzichte van de Britten die mee de orde moeten zien te handhaven en gaan de confrontatie niet uit de weg (waarbij de voedselbedeling bv. gesaboteerd wordt), ofwel hebben ze zo veel psychologisch schade geleden, dat ze net als Hamburg helemaal van de kaart zijn (geveegd).

Na veel maanden kan Rachael eindelijk haar man Lewis Morgan (rol van Jason Clarke) terugzien. Daarvoor reist ze van Londen naar Hamburg om met hem in een luxueuze villa in te trekken die van architect en weduwnaar Stefan Lubert (Alexander Skarsgard) is. Die villa wordt geclaimd door de Britten. Een ding is daar veranderd. Het portret van Hitler is weggehaald. In de plaats daarvan hangt nu een naaktschilderij wat voor spanning zorgt bij Rachael. Elk huis in Duitsland heeft immers zo’n plek waar ooit de afbeelding hing van de Führer, weet Susan (Kate Phillips).

Lubert moet dus plaats maken. Hoewel Morgan hem samen met zijn dochter Freda (Flora Thiemann) uit het huis kan zetten en naar het kamp kan sturen, doet hij dat niet. Ze mogen blijven wonen op de zolder. De twee duo’s zullen afspreken dat elk in zijn zone blijft. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Freda zal bijvoorbeeld in de slaapkamer en de badkamer van de Britten sluipen en een zilveren sigarettendoosje met enkele foto’s van het koppel stelen. Ze zal ook beneden aan de Steinway & Sons-vleugel plaatsnemen om daar Debussy’s Clair de lune te oefenen en Rachael zal vaststellen dat ze net op dezelfde passage als haar overleden zoontje Michael destijds het moeilijk heeft. Rachael zal van haar kant dan weer op zolder komen om te zien hoe de twee Duisters het hebben ingericht en wonen. Al snel wordt dus duidelijk dat het werken met grenzen en zones voor geen meter werkt maar net de interesse in de ander versterkt.

Beide gezinnen dragen een litteken uit de oorlog mee. Het Britse verloor hun zoontje in een vuurzee in Londen, bij het Duitse stierf de vrouw/de moeder in het gezin. Dat trauma waarmee ze leven, is echter onvoldoende uitgewerkt bij beide gezinnen. De film mist dus psychologische diepgang. Wat overblijft is een wat vlakke driehoeksverhouding in een historisch kader en dus prachtige setting. Michaël weigert voor de confrontatie te gaan wanneer ie de ontrouw van zijn vrouw doorheeft op een bal. Hij legt zich neer bij de situatie en lijkt te kiezen voor pacifisme in alles wat ie doet. Ook hij heeft te veel meegemaakt en draagt een oorlogstrauma met zich mee. “Ik weet niet hoe mijn vrouw zou reageren als ze weet wat ik allemaal gedaan heb” klinkt het bezorgd. Maar wat ie precies op zijn kerfstok heeft wordt niet getoond, ook niet gesuggereerd. We hebben er dus het raden naar waarom ie zo vredelievend geworden is.

Freda die pubert in deze context. Ze ziet het nut van naar school gaan niet in, stapt vroeger van de bus, en wil meehelpen om puin van de bombardementen te ruimen. Een dood, zwartgeblakerd koppel wordt nog onder het puin gehaald terwijl het enkele seconden voor het noodlot toesloeg nog de liefde bedreef. Freda wordt verliefd. De jongen blijkt ‘88’ getatoeëerd te hebben op zijn arm. Ze geeft hem de zilveren sigarettendoosje en ze bedrijven de liefde. Wanneer Freda haar kapsel heeft laten veranderen,  vindt hij dat maar niets. Hij houdt liever van de twee blonde vlechtjes wat symbool staat voor een Hitlermeisje zijn en hij zal uiteindelijk een aanslag voorbereiden op Lewis Morgan.   

Een van de prachtigste momenten is met stip de nonverbale communicatie tussen Lubert en Rachael wanneer hij vanop zolder een plaat speelt en de hoorn naar de deur richt zodat ze ‘Mon coeur s’ouvre à ta voix’ uit Camille Saint-Saëns opera Samson en Delilah goed kan horen. Zij antwoordt door Clair de lune van Debussy live op de Steinway & Sons te spelen. Het verlangen spat van het scherm tussen beiden terwijl Lewis Morgan vooral als nors en vaak afwezig wordt geportretteerd. Uiteindelijk zal Rachael moeten kiezen tussen een van de twee mannen, op zoek naar een nieuwe start wanneer ze zich op een (nieuw) nulpunt voelt in haar leven. Haar keuze zal uiteindelijk verrassend zijn.

< Bert Hertogs >