Recensie Gratis chips ★★★1/2

Met Gratis chips levert compagnie Barbarie een feministische voorstelling af die gelijkheid tussen man en vrouw centraal stelt. Dat doet ze slim door kinderen alvast op erg jonge leeftijd deze principes mee te geven. De voorstelling is er namelijk een op het niveau van kleuters wanneer die hun eerste woordjes leren en zinnetjes maken van het genre: ‘Jan is een man.’, ‘An is geen man.’, ‘Dat is geen probleem.’, ‘An is An’ en ‘Jan is Jan.’ Met enkele simpele zinnetjes zoals ‘Jan werkt heel veel’ en ‘An wat zit er in de pan?’ brengen de vier actrices, drie in de rol van een man, eentje als vrouw, zowat alle clichés rond de traditionele taakverdeling in het gezin aan de oppervlakte en kaart het die aan.

Jan wordt hier voorgesteld als een hardwerkende man. An werkt ook. Halftijds. Daarnaast doet ze het huishouden, mag ze dus ook koken en voor de baby zorgen. Wat er in die pan van haar zit? Een vis. We zien hoe de drie mannen An klein houden door haar te commanderen. Zo wordt ze verplicht de secretaresse van Jan te spelen wanneer die haar aanmaant om iets te tikken (wat ze op de onderkant van haar pan doet). Spelen met vooroordelen doet Gratis chips door Jan de weg kwijt te laten geraken. An probeert tevergeefs inspraak te krijgen en haar visie te geven: ‘Je bent geen man, An. De weg is naar daar.’

Gekleineerd wordt An wanneer een boom de weg verspert: ‘An, dat kan jij niet. Leg die boom neer.’ terwijl ze hem bijna opzij gelegd heeft en ze zo veel probleemoplossingsgerichter te werk gaat dan al die mannen samen op de weg die maar wat staan toeteren. Uiteindelijk zal Jan met veel vijven en zessen de weg vrij krijgen, met het daarbij horende stoer gedoe, dat deze voorstelling heerlijk in zijn hemd zet. Jan mag kennelijk ook geen emoties tonen. Of ie aan het wenen is? Neen, hij heeft geen pijn. Het is slechts een stofje in zijn oog. Yeah right.

Ook de hebzucht van mannen die steeds meer willen, wordt aangekaart in een scène waarin An 3 chips verdeelt over de 3 Jannen die elk zo een chipje mogen eten terwijl zij er drie neemt. 3 is 3 stelt ze. Verder toont Gratis chips hoe seksistisch twerken wel is, door deze keer Jan in zijn bloot gat te laten dansen. Ongepast vinden de andere Jannen dat plots. En dat er over emancipatie, feminisme en gelijke rechten niet lacherig gedaan hoeft te worden, laat staan minimaliserend, uit zich treffend in: ‘Er zijn kinderen op de wereld met échte problemen.’  

Qua spel - visuele humor - refereert compagnie Barbarie naar Laurel & Hardy. Fraai is ook het schaduwspel dat ze integreerde. Muzikaal horen we onder andere Africa van Toto passeren en de bassen van Take my breath away van Berlin in een naar Blind Date knipogende scène war het ook een sneer naar geeft. Gratis chips refereert verder via synthesizermuziek naar de ‘80s en maakt zo komaf met hoe er ook in dat decennium naar vrouwen gekeken werd. Het zou uiteindelijk nog bijna 40 jaar duren eer een nieuwe feministische golf, via de #MeToo-beweging mannen, traditionele rolpatronen en heersende vooroordelen – terecht – op zijn plaats zette.

Gratis chips – dat halfweg even een dipje kent en tempo verliest - behandelt dus een erg belangrijk thema rond gelijkheid, emancipatie en feminisme dat niet vroeg genoeg aan kinderen meegegeven kan worden. Kinderen groeien immers nog steeds op met traditionele rolpatronen (roze voor de meisjes, blauw voor de jongens), daaraan gekoppelde vooroordelen wat resulteert in de verschillende behandeling van jongens en meisjes die hen vaak (on)rechtstreeks ingelepeld worden door de Disneys en Studio 100’s van deze wereld.      

< Bert Hertogs >

Credits:

Spel: Liesje De Backer, Amber Goethals, Lotte Vaes en Sarah Vangeel (Sarah wordt tijdens de vrije voorstellingen vervangen door Anastasia Savitsky)
Regie: Karolien De Bleser
Vormgeving: Michiel Van Cauwelaert
Kostuums: Viv Van der Poel
Geluid en techniek: Saul Mombaerts en Frouke Vangheluwe
Grafisch ontwerp: Nick Mattan
Een coproductie met Villanella en BRONKS
Met de steun van ’t Arsenaal en Needcompany