PDF-versie voor persoonlijk gebruik

Recensie Orestes in Mosul ★★

vrijdag 11 oktober 2019Kaaitheater Brussel

Orestes

Een reisverslag (dat bij momenten erg human intrest/fait divers-achtig aanvoelt wanneer Johan Leysen stelt dat die vroeger ook archeoloog wou worden bijvoorbeeld), docu, toneelstuk, stuk dat het eigen medium doorprikt, … het is Orestes in Mosul van Milo Rau allemaal. Maar het is vooral ook een honderdvijfminuten lang tergend lang stuk waarvan de spanningsboog dermate slap is, dat we moeite hebben om de aandacht erbij te houden. En die pianomelodie van ‘Mad world’ van Roland Orzabal die ten treure toe herhaald wordt, steekt al na tien minuten zo hard  tegen, en begint zo sterk op onze heupen te werken dat het enige moment dat Rau en het ensemble een beetje rauw en scherp uit de hoek komt, te noteren valt wanneer de Iraakse band op de video vertelt dat als ze mogen spelen voor Europese toeschouwers meestal kiezen voor ‘Imagine’ of – ja dat klinkt erg ironisch – ‘What a wonderful world’. Naast ’Mad World’ horen we ook ‘Ala Adhafi’ van Suleik Salim Al-Khabbaz & Harif Ma’ad in de productie, maar dan dan niet tot den treure herhaald.

Orestes in Mosul mist scherpte, mist een smoel, coherentie, is onvoldoende choquerend, klauwt niet genoeg, en de boodschap – welke die ook mocht zijn -  komt niet over. Dat de Iraakse acteurs geen standpunt op het einde innemen of ze de IS-strijders die zo veel doden op hun geweten hebben (waaronder hun familieleden) in Mosul zouden vrijspreken of zouden doden: er gaat bij beide vragen geen vinger de lucht in. Wil dat echt zeggen dat die mannen er geen mening op nahouden? We durven dat ernstig te betwijfelen. Vraag is immers of je als burger in zo’n conflictrijk gebied waar het uiteindelijk allemaal maar om 1 ding draait: olie, wel openlijk je nek kan uitsteken en je mening kan verkondigen bij zo’n polariserende vraag en dat terwijl je gefilmd wordt.

Moet je als regisseur, als maker, het dulden dat je de voorstelling die je voor ogen hebt, niet kunt presenteren zoals je dat wil, en je neerleggen bij externe factoren, om dan maar wat oplossingen te zoeken om de zaak alsnog te kunnen brengen maar dan met aanpassingen? Moet je creatieve concessies doen als je Irakese acteurs en muzikanten geen visa voor Europa kunnen krijgen en je die dus niet live op het podium krijgt in ons land omdat de EU paranoia is en vreest dat die Irakezen dan meteen gaan asiel vragen of onderduiken? Kijk, het antwoord is wat ons betreft ‘neen’. Nooit mag je op creatief vlak of welke vorm van een mening uiten je beperkt voelen en onder druk gezet worden, niet als journalist, niet als artiest, maker, enz. Dat Milo Rau toch koos om uiteindelijk een onvoldragen voorstelling te baren, is dus onbegrijpelijk. Beter had ie de zaak gewoon helemaal gecanceld. Dat had een veel groter effect kunnen genereren op pers en publiek dan wat ie nu doet.

Orestes in Mosul herhaalt zich dan ook te veel. Zo zien we twee (!) wurgscènes. En nadat Johan Leysen vakkundig uitlegde dat wurgen erg lang duurt voor het slachtoffer dood is, zien we hem als Agamemnon zijn dochter Iphigenia (Susana AbdulMajid) ritueel wurgen terwijl we in de video hem dat zien doen met een Iraakse actrice die erg geëmotioneerd reageert, een traan laat en even aangezet moet worden om verder te doen. Dat tafereel wordt van cynische commentaar voorzien met een ‘the locals sweeten the message.’ Orestes in Mosul hekelt dus het gebrek aan empathie van westerlingen, maar doet aan de andere kant ook veel te weinig om je als toeschouwer iet wat betrokken te voelen en een emotionele band te kweken met de Irakezen. Dat komt simpelweg omdat ze op video te zien zijn, en niet in het echt.

Een tweede wurgscène is die tussen Orestes en zijn moeder Klytaimnestra. Ja, zo’n scènes duren lang tot het slachtoffer dood is. Maar Rau bereikt daar het tegenovergestelde mee van wat ie wil. Choqueren doet ie ons dus niet. Vervelen daarentegen wel. Ook de geforceerde dialogen tussen de acteurs op het toneel en de artiesten in de video werken voor geen meter, net zoals die fake aanvoelen in het Sportpaleis tussen een Studio 100-figuur en Sinterklaas tijdens de Grote Sinterklaasshow, steekt dit niet allen behoorlijk tegen in Orestes in Mosul. Het doet het kwaliteitsniveau van de voorstelling van NTGent ook danig zakken. Die is opvallend genoeg op z’n best wanneer we live video zien wanneer Agamemnon net Cassandra uit Troje heeft meegenomen naar Griekenland. Hartelijk is de ontvangst niet, en de verbazing dat ze Engels kan praten des te groter. Op dat moment is deze productie even scherp. Johan en Susana spelen erg goed terwijl Bert Luppens en Marijke Pinoy erg afstandelijk blijven en interesse/gastvrijheid veinzen.

De Irakese acteurs leerden Leysen hoe hij realistisch een nekschot kon geven aan enkele gevangenen. Hoe het pistool precies gehouden moest worden, op dat soort precisie stonden ze net als de getrouwe weergave wanneer een vrouw terechtgesteld werd. Niet alle aanrakingen zijn dan namelijk toegelaten. Bij een nekschot is het slachtoffer meteen dood. Wanneer je die een kogel door het hoofd jaagt blijkbaar niet.

In Mosul kroop het team ook op het dak van een voormalige supermarkt waar homo’s en overspelige vrouwen vanaf gegooid werden.  Dat homoseksualiteit nog steeds gevoelig ligt in de regio blijkt wanneer Orestes en Pylades elkaar kussen. Zelfs al was dat een kus op de wang in de voorstelling die te zien was in Mosul zoals ze ook bedoeld was om op Europees vasteland te brengen, het choqueerde blijkbaar de toeschouwers in Irak dermate dat de productie de tv ploegen moest vragen die beelden niet te publiceren om niemand in gevaar te brengen. Om maar te zeggen dat leven en werken in Mosul nog lang niet evident is terwijl de Europese artiesten zich proberen in te beelden hoe het voor de Irakezen moet geweest zijn om drie jaar te moeten wachten op de bevrijding, al bevrijdde die hen niet helemaal. Aanslagen worden nog steeds gepleegd, niet zelden zijn dat persoonlijke afrekeningen, omdat iemand nog een openstaande factuur heeft van tijdens de oorlog.

De link tussen de tragedie van Aeschylos en de gebeurtenissen in Mosul legt de voorstelling onder andere in quotes als ‘Een oorlogsjournalist is een moderne Agamemnon die van oorlog naar oorlog trekt.’ Leysen bestudeerde naar eigen zeggen 100 video’s met executies en raakte gefascineerd in de details. Zo zag ie een slachtoffer een nekschot proberen te vermijden als een tik van de leraar. Orestes in Mosul beklijft finaal niet, veel heeft te maken met de vorm en het gebrek aan coherentie waarin het geheel gepresenteerd wordt. Dat is op zijn zachts vreemd en jammer gezien de thematiek.

< Bert Hertogs >


Do you like our reviews and pictures?
Feel free to support concertnews.be by sharing this page or giving a donation.
You make an independent website like ours possible. Thanks!







Geef steeds in je comment mee op welk artikel je reageert.
Please put in your comment to which article you are responding.

Tabs Concertnews.be

News
Soon
Reviews

More news

  • Podcast
  • Facebook
  • Twitter