Recensie Adela en Helena

Je hoeft niet altijd naar de grote, gevestigde cultuurhuizen te gaan om ”grote cultuur” te beleven. Getuige hiervan was “Adela en Helena” in de Rode Zaal van het Fakkelteater te Antwerpen. Het was een theaterstuk waarbij Chris Lomme, Katelijne Verbeke en Simone Milsdochter het verhaal brachten van drie vrouwen die elk op hun manier moesten rondtrekken in het Europa van het begin van de vorige eeuw om elkaar uiteindelijk in Antwerpen tegen te komen en daar hun levensverhaal te vertellen. Kris Van Steenberge tekende voor het scenario waarin hij zich rijkelijk bediende van een beeldige taal en zich uitvoerig liet inspireren door de levensverhalen van de moeders van Jean Kluger en Hans Kusters. Ignace Cornelissen had terecht gekozen voor een erg sobere regie waardoor het verhaal ten volle zijn werk kon doen en het geheel uitmondde in een intieme, maar sterke voorstelling.

Klavdia Woronzowa zit samen met haar dochter Helena op een bankje in Antwerpen als ze bij toeval Adela Rozenbaum ontmoeten. Adela hoort dat de vrouwen niet van hier zijn en vraagt: “Vanwaar komen jullie?” Klavdia ziet hierin de uitnodiging om haar levensverhaal te vertellen. De oude vrouw gaat in gedachten terug naar haar geboortedorp Arhangelsk in Rusland en verhaalt met gevoelige stem over hoe ze begin jaren 1900 verliefd werd op een Duitser die rondtrok met een projector en hoe de projecties haar meenamen in een droomwereld. Aanvankelijk onderbreekt dochter Helena haar moeder om wat aan te vullen of het verhaal wat bij te sturen, maar al snel wordt haar toon bitter als het verhaal richting werkkamp in Siberië gaat. Helena verwijt haar moeder openlijk voor de moeilijke tijd die ze daar hadden en dat voor een man waar ze niet eens mee getrouwd was. Ook Adela Rozenbaum bleek oorspronkelijk niet uit België te komen, maar werd in een Joods gezing geboren in het Poolse Miechov. Op dertienjarige leeftijd werd ze door haar oom meegebracht naar Antwerpen waar hij actief was in de diamantsector. In het begin was Helena jaloers omdat Adela een veel makkelijker leven heeft gehad, maar ze moet haar mening herzien als ze verneemt hoe Adela moest vluchten voor de waanzin van WOII. Uiteindelijk blijken de drie vrouwen meer gemeen te hebben dan ze dachten: ze waren alle drie op de vlucht door Europa, ze waren alle drie op zoek naar een beter leven en naar de ware liefde en alle drie de vrouwen verloren onderweg de man waar ze verliefd op waren. En zo klonk aan het einde van de voorstelling een heel fragiel, maar betekenisvol “Ik ben zo eenzaam zonder jou” uit de mond van Klavdia.

Kris Van Steenberge had met “Adela en Helena” een heel sterk verhaal te vertellen over drie krachtige vrouwen. De drie levensverhalen waren bijna drie monologen waarin hij een hele beeldige taal gebruikte om het relaas intrigerend te houden. Frasen als “In Duisburg kleefde de armoede tegen de gevel.”, “Wanneer ik daar aan denk, motregent het in mijn hoofd.” en “Als de gruwel in de vijand ontwaakt, is het maar beter dat je het beest in jezelf los laat.” maakten het boeiend om te blijven luisteren, ook al zat er misschien niet al te veel actie in het verhaal.

De regie van Ignace Cornelissen sloot perfect aan bij de kracht van de vertelling. In een uiterst sober en gestileerd decor met alleen een bank, enkele stoelen en een tafel liet Ignace zijn actrices niet te veel rondlopen. Er was net genoeg beweging om de ontmoeting natuurlijk over te laten komen, maar niet te veel om de aandacht niet te veel af te leiden van de essentie: het verhaal en de emoties achter het verhaal.

Daarbovenop zagen we een geweldig sterke vertolking van de verschillende personages. Chris Lomme wist een erg breekbare Klavdia Woronzowa neer te zetten. Met wat fragiliteit in de stem en de typische lichaamstaal van een bejaarde vrouw wist Chris van bij het begin spontaan een warm gevoel van medeleven op te wekken. Het ging niet om compassie, maar om medeleven met een vrouw die geprobeerd had om haar hart te volgen en daarvoor heeft moeten lijden.

Simone Milsdochter maakte van Adela Rozenbaum een hele statige, trotse vrouw die ondanks alle miserie in haar leven toch met rechte rug de toekomst tegemoet ging. Simone wist als vanzelf heel veel respect op te roepen voor haar personage: ze etaleerde heel wat empathie en sympathie, maar kon ook met veel passie en kracht opkomen voor zichzelf. Simone Milsdochter zette op een erg overtuigende wijze een sterke vrouw neer.

Katelijne Verbeke moest als Helena Woronzoff op geen enkel moment onder doen voor haar twee collega’s. Ze wist een personage gestalte te geven dat tijdens de voorstelling door een hele reeks van emoties moest gaan: van lieve bezorgdheid voor de oude moeder over woede en wrok tot liefdevol mijmerend over de verloren liefde. En in elk facet van haar Helena was Katelijne even geloofwaardig.

“Adela en Helena” was als productie een kleine voorstelling, maar in verhaal en spel absoluut een grote. Naast drie boeiende levensverhalen, gaf het ook de boodschap mee dat mensen in alle tijden onderweg zijn geweest op zoek naar een beter toekomst.

< Sascha Siereveld >

Cast:

Chris Lomme als Klavdia Woronzowa,
Katelijne Verbeke als Helena Woronzoff,
Simone Milsdochter als Adela Rozenbaum

Scenario:

Kris Van Steenberge

Regie:

Ignace Cornelissen