Recensie Atelier

Een heerlijk absurde niet gesproken voorstelling. Dat brengen Damiaan De Schrijver, Peter Van den Eede en Matthias de Koning in Atelier. Uiteraard gaat het ergens over in een toneelstuk/performance/installatie als deze. Zelfs als het nergens over zou gaan, dan nog zou het ergens over gaan, namelijk nergens. In Atelier wordt op heerlijke wijze de bricolage van de Vlaming te kijk gezet. De Vlaming die erin slaagt om van tijdelijke constructies/oplossingen permanente te maken als resultaat van wat aanmodderen, knoeien en prutsen. Dé hoofdrol van Atelier gaat dan ook – dat werd tijd overigens – naar ducttape. Witte nog wel, die zwart geverfd moet om te matchen met de zwarte kachelpijp om maar iets te zeggen.

De drie halen de blauwe lege fruitbakken van een stapel en leggen die in rijtjes van vier naast elkaar. Dat wordt de basis waarop hun plankenvloer zal rusten. Een onstabiele plankenvloer waarin ze zich om de zoveel tijd wel eens – opzettelijk – mistrappen. Als mannequins wandelen ze die gammele catwalk af. Eerst Damiaan, vervolgens Matthias die al wat losjes loopt en tenslotte Peter die zijn vest voor de gelegenheid uitdoet, waarop ie met zijn vinger het litsje vasthoudt en zo met de vest over zijn rechterschouder over het geknutselde podium stapt. Kortom: de modewereld wordt even in zijn hemd gezet.

Wat daarop volgt, is wellicht het meest komische dat we de afgelopen jaren hebben gezien op het toneel. De voorstelling is nog geen half uur bezig en we proesten het al tot tranens toe uit omwille van de knulligheid waarmee het trio een schraag in elkaar wil steken waarbij de poten een andere hoogte hebben. Professioneel geknoei zien we wanneer de Koning uit de losse pols een stuk behangpapier afmeet en afsnijdt terwijl De Schrijver dat gewoon herleidt tot een prop. Op die manier moet de Koning opnieuw beginnen. Hij behangt uiteindelijk een stuk plastic dat de drie aan een reeks planken hebben genageld die onder de nok hangen. Peter verft op zijn beurt met witte verf de buitenkant terwijl Damiaan de profielen van een deur schildert in zwart. De Koning wijst aan dat er een klink aan beide kanten ontbreekt. Vervolgens knipt Peter een stuk uit waardoor de flap komt los te hangen. Om echt tot een deureffect te komen hebben ze plankjes nodig en heel wat knijpertjes om de zaak bij elkaar te houden. Wanneer het moment zo ver is, is het zaak om te beslissen wie er eerst door de deur mag, wat ertoe leidt dat ze soms samen in- en uitgaan. De deur die op het eerste zicht erg banaal lijkt, zorgt vanaf de realisatie ervan wel voor een wezenlijk verschil. Plots kent dezelfde ruimte als bij de start van Atelier een verschil tussen binnen en buiten...

Soms lijkt het alsof de drie ook gewoon niks doen. Wanneer ze respectievelijk een boek, magazine en boek lezen bijvoorbeeld en ze het publiek een laptop tonen met daarop Raymond Ceulemans die aan het driebanden is tijdens het videofragment. Veel drievouden zien we trouwens in deze voorstelling, zoals drie gloeilampen, kazen, opblaasbare kleerhangers die erg onhandig blijken, waterspuitflessen, enz. Die laatste gooit Peter eerst weg om de tweede er zo dicht mogelijk bij te gooien waarna hij de derde – het publiek op het verkeerde been zettend – gewoon op de vloer zet dicht bij hem.

Van den Eede laat zijn boek op een poëtische manier een vogel wezen wanneer hij met beide zijden van de kaft wappert alsof het de vleugels zijn van een vogel. Tegelijkertijd krijgen we vogelgeluiden te horen. Niet veel later komen er bij een herneming van dat beeld echter hondengeluiden uit. De Koning bladert dan weer erg opzichtig in zijn magazine, terwijl De Schrijver de bladeren van zijn boek kamt om vervolgens voedsel te pletten door het tussen het boek te steken en erop te gaan zitten. Het resultaat finaal tonend aan het publiek alsof het het resultaat is van een gigantische goocheltruc.

Verwijzingen naar homofilie zijn er meer dan genoeg wanneer De Schrijver anale seks suggereert met Van den Eede wanneer ze de kachel op het buizensysteem aansluiten. Verder besprenkelen de heren elkaar met water wanneer ze met hun bloot bovenlijf tegenover elkaar staan, en wisselen ze een confituurdeksel uit (een verwijzing naar de Afrikaanse cultuur met hun lipschotels is dat) terwijl ze elkaars hoofd met zwarte verf besprenkelen wanneer er steeds een gloeilamp in een potje zwarte verf gestoken wordt.

Atelier blijkt zo het atelier van de acteur, waarbij ze de dingen definiëren en zichzelf als acteur. Daarbij verwijzen ze ook naar andere culturele uitingen zoals de schilderkunst met onder andere Rembrandt, mode, de keuken, literatuur zoals Brechts onafgewerkte ‘Der Untergang des Egoisten Johann Fatzer’ dat een centrale rol heeft in Atelier: ‘Wat er allemaal gebeurde. We hebben het geplaatst. In de tijd. In de juiste volgorde. Op de juiste plaatsen. En met de juiste woorden die gevallen zijn. En wat jullie ook zullen zien. Aan het einde zullen jullie zien wat wij zagen. Chaos.’, pers, installatie, en noem maar op. Een ode aan de chaos ook die vaak het resultaat is van slechte communicatie of helemaal geen communicatie. Het trio werkt samen en niet tegelijkertijd. Ze staan elkaar in de weg, maar vaak ook niet. De blikken zo nu en dan gericht naar het publiek alsof ze willen zeggen: ‘Kunnen jullie het beter of wat?’, houden niet alleen een maatschappijkritische spiegel voor, ze zijn vooral ook erg grappig.

Met een grote glimlach op ons gezicht verlieten we de Kaaistudio’s dus terwijl een sneeuwtapijt in de Brusselse straten op ons wachtte. Daarop probeerden we ons evenwicht te bewaren alsof we op een gammele plankenvloer aan het wandelen waren…

< Bert Hertogs >