Recensie Baantjer het begin ★★1/2

In Baantjer het begin, geregisseerd door Arne Toonen en Marco Maas, zien we Jurre de Cock (‘met C.O.C.K.’), gespeeld door Waldemar Torenstra, die voor het eerst aan het werk gaat op het politiekantoor in de Warmoesstraat in Amsterdam. Hij spreekt er om half tien af met zijn collega Tonnie Montijn (Tygo Gernandt) die dan nog op café zit. Tonnie doet de nachtshift. We zijn april 1980, enkele dagen voor de kroning van Beatrix als Koningin der Nederlanden. In Amsterdam zijn er geen jobs voor heel wat jonge mensen. Krakers nemen dan ook leegstaande panden in. Een wat opstandig klimaat heerst – veruitwendigt in de rock en grungescène van destijds - in de hoofdstad van Nederland. Straks worden immers hoogwaardigheidsbekleders ontvangen in de Nieuwe Kerk, en zal er heel wat sier te zien vallen. Dat contrast, die ongelijkheid, steekt bij zij die het met veel minder moeten doen. Het protest wordt groter, spandoeken met ‘geen woning, geen kroning’ worden aan de kraakpanden gehangen. Wanneer de Cock tijdens de achtervolging van een man die Montijn linkt aan drugsgerelateerde feiten, met hem in een van de grachten belandt, ontdekt ie er ook een levenloos lichaam. Tonnie wil het cash geld dat ie in de zak van de verdachte vond verdelen tussen hem en de Cock. Die laatste past.

Een van de troeven van deze Baantjer het begin, is met stip het kleur- en taalgebruik alsook de rekwisieten, decors en kledij die piekfijn de sfeer van de jaren ’80 uitademen. Een tijd waar er nog geen gsm was, maar de politie het met zendmasten en walkie talkies moest doen, de politiewagens oude Volkswagens waren met daarop een fluo megafoon op gemonteerd, dia’s die bij presentaties getoond werden, vaste telefonie hét communicatiemiddel bij uitstek was, de beeldbuis vale kleuren opleverde, de fax nog in zijn kinderschoenen stond, zo kunnen de Belgen niets uit de wazige vlek maken van een doorgefaxte foto dus moeten de Cock en Montijn even naar daar rijden, de politie er nog harde verhoortechnieken op nahield waarbij fysiek geweld gebruikt werd maar die passages niet opgenomen werden met de bandrecorder, en sommige flikken nog openlijk corrupt waren, enz.

Terwijl de tijd wegtikt, worden de twee zaken steeds groter. De ene heeft met drugs te maken die vanuit Antwerpen verkocht wordt aan de krakers. Twee kilo onversneden coke wordt bijvoorbeeld geleverd aan de krakers. De andere zaak is de openbare orde regelen en het hevige en groeiende protest vanuit de krakersgemeenschap naar de kroning toe onder controle zien te houden, zeker wanneer in een opslagplaats vertrouwelijke plannen van wie waar zit in de Nieuwe Kerk en researchmateriaal over de kroning gevonden worden terwijl bij een andere inval in een kraakpand Semtex en molotovcocktails gevonden worden. Verder blijft de Cock twijfelen of zijn partner nu wel of niet een corrupte flik is, mogelijks is ie een undercoveragent. De Cock voelt iets voor Tonnies zus Pien (Lisa Smit) die er steeds nadrukkelijkere sympathieën op nahoudt met de krakers. Hij informeert haar nadat ze in het kraakpand de liefde hebben bedreven, dat er de volgende ochtend een inval zal plaatsvinden. Die ochtend blijken alle krakers weg te zijn wanneer de politie voor de deur staat en wil binnenvallen. De Cock ontwaakt nog half naakt door het geluid van de deur die de politie aan het inbeuken is.

Hoewel Baantjer het begin vormelijk wel goed in elkaar zit, kan de inhoud ons echter onvoldoende overtuigen. Zo wordt steeds meer duidelijk dat de drugspiste met als spilfiguur Bob Donkers (Fedja van Huêt) steeds belangrijker wordt. Vreemd is het dan ook dat de makers Huêts personage nauwelijks wat body hebben gegeven en deze ganse drugspiste onvoldoende uitgewerkt naar de kijker toe wie wie is en wie welke belangen heeft. Baantjer het begin bulkt ook van dialect en in sommige scènes wordt niet al te best gearticuleerd. Dat er geen ondertitels zijn voorzien in deze bioscoopversie is dan ook onbegrijpelijk. Hélène Devos speelt een bijrol als hoogzwangere barvrouw. Tenzij we ons vergissen, kennen we geen enkel type dat in een wat ruig café achter de toog staat en er vlekkeloos Algemeen Nederlands op nahoudt. Kortom: de geloofwaardigheid is bij momenten soms goed zoek in deze prent en sommige zaken worden zo vluchtig afgehaspeld terwijl op bijzaken erg veel klemtoon gelegd wordt (bewust om de kijker te verstrooien), dat je als kijker een aantal keren tijdens het zien van de film dreigt af te haken.

De sterkte is dat de film een verandering in stijl aankondigt tussen de oude manier om met macht om te gaan tijdens politieoptredens (waarbij er ook veel geweld aan te pas kwam) en de veel humanere aanpak die de Cock introduceert, die zelfs een leven redt van een kraker, ook al is dat een opponent op dat moment. Ook zit er terechte sociale kritiek in de prent verwerkt: ‘Is de stad enkel voor rijke mensen en moet de rest weggestopt worden in de Bijlmer?’ is op zijn zachtst gezegd een pertinente vraag.

< Bert Hertogs >