PDF-versie voor persoonlijk gebruik

Recensie The memory of trees ★★

donderdag 12 september 2019Theatre National Brussel

The

De thematiek is sterker dan de voorstelling The memory of trees. De jongste muziektheaterproductie die Fabrice Murgia en Dominique Pauwels baarden, blijkt op het podium niet te werken. Dat komt omdat de voorstelling zowel een monoloog is door Josse De Pauw die een samenvatting brengt uit verschillende interviews die afgenomen werden met Russen die in afgesloten, door militairen bewaakte steden leven zoals Oziorsk. De voorstelling gaat over de gevolgen van de nucleaire ramp (ook wel de Kysjtym-ramp genoemd) uit 1957 in het nucleaire complex van Majak, een van de grootste sites ter wereld waar plutonium verrijkt werd tijdens de Koude Oorlog. Toen deed er zich een ontploffing voor die de aarde deed beven en het aantal kankers (o.a. schildklier- en leverkankers) de hoogte in deed gaan bij de bevolking in en buiten de gesloten stad, het aantal babysterftes of misvormde baby’s deed pieken, en de levensverwachting voor volwassenen deed dalen naar zo’n 50 jaar. De staat bleek niet of nauwelijks de getroffenen financieel bij te staan die plots soms zonder huis vielen (naast de rivier en het meer werden huizen afgebroken omdat het radioactieve niveau in het water veel te hoog was bijvoorbeeld). 2 van de dertien steden werden nooit geëvacueerd. Tsjernobyl, dat de grootste nucleaire ramp tot op heden is gevolgd door Fukushima en de Kysjtym-ramp in ’57, wél waardoor heel wat inwoners in de streek rond Majak zich afvroegen waarom daar wel kon wat bij hen niet kon. Inwoners in de omgeving rond de Majaksite vroegen zich dan ook af of ze kakkerlakken of zo waren. Ook het gebrek aan communicatie van de Russen naar de eigen bevolking toe en de internationale gemeenschap, pas in 1976 kwam men er in het Westen achter wat er had plaatsgevonden, en de geheimzinnigheid errond, kaart The memory of trees aan.

De rode draad in de tekst die De Pauw brengt, is dan ook die onwetendheid. Zijn personage dat gebaseerd is op verschillende testimonials, wist pas maanden na de ramp wat er precies gebeurd was. Hij had namelijk geen televisie. Militairen bewaakten het meer en de Tetsja-rivier en verboden inwoners om te baden, of te vissen, maar die sloegen dat advies wel eens in de wind. Iedereen dumpte zijn afval erin tot er een hek kwam rond het meer. Huizen werden afgebroken die errond stonden. Vissen werden nog steeds gevangen in de rivier: de kop eraf en de graat eruit bij de bereiding. En enkel gebakken vis mocht gegeten worden, geen gekookte.

De Pauw komt op via een deur. Achter glas zien we de bomen als stille getuigen van wat er zich afgespeeld heeft in de jaren ’50 terwijl wit licht erop schijnt. Eens binnen, wanneer de acteur alle lichten een voor een aandoet, springt de zekering zo nu en dan. Een aantal keren klopt ie op de transformator zodat het storende zoemende geluid monddood gemaakt wordt. Stevig ingepakt in een regenjas, laarzen en bescherming zodat er zeker geen regenwater of druppels op zijn huid zouden komen, komt ie binnen. 6 dagen heeft het onafgebroken geregend en de man probeert zich zo goed als het kan te beschermen voor de radioactieve neerslag. Hoe het komt dat zijn handen rood zijn, kan ie niet verklaren.

Hoesten doet ie en de rochel hoor je zich een weg walsen naar je trommelvliezen.  The memory of trees is dan ook vooral een knappe auditieve ervaring waar je elk detail, van het ontsmetten van die regenkledij en laarzen in een pot met drie jerrycans aan javel of ander ontsmettingsproduct in dat op een gasvuurtje gezet wordt, tot het bakken van de vis, haarscherp hoort door je hoofdtelefoon. Ook wanneer Josse even rochelt in die pot voor ie de zaak op het vuur zet. Dominique Pauwels voorziet de voorstelling van live muziek.

Een gasleiding naar de woonst van De Pauws personage heeft ie afgedwongen bij de overheid. Hij heeft er een medaille waar ie niets om geeft van de stad voor ontvangen. Hout verbranden mocht omwille van de radioactiviteit namelijk niet langer. Tonnen grond heeft ie gesaneerd, gebouwen mee laten afbreken, vee afgemaakt, … Maar water proper en radioactief vrij maken, da’s onbegonnen werk zo blijkt. Wanneer de overheid stelt dat je over drie jaar terug zal kunnen zwemmen in het water nodigt ie de politici met een brief uit om dat bij hem te komen doen. Het schrijven wordt niet beantwoord. Of hoe politici de zaken naar de bevolking toe soms véél rooskleuriger voorstellen dan het is.

Chocoladekinderen worden de jongeren genoemd omdat de fabrieksarbeiders destijds repen chocolade kregen om thuis uit te delen, in ruil voor het risicovolle werk dat ze verrichten in de steden die in feite militair-industriële complexen zijn. Voordeel was dat wie in de fabriek ging werken en in zo’n gesloten stad leefde het aanzienlijk beter had dan andere Russen. De militairen zorgden voor hun veiligheid terwijl ze ook voldoende eten op de plank kregen. Maar die veiligheid is uiteraard relatief.

Majak is tot op heden nog steeds een nucleaire site, weliswaar niet meer voor productie van kernwapens, wel om militair en burgerlijk nucleair afval te verwerken. Toen er in september 2017 een nucleaire wolk over een deel van Europa trok werd die gelinkt aan deze site door enkele wetenschappers. Zo zijn er nog wel enkele in Rusland die internationaal niet gecontroleerd worden. Met 76.000 kernkoppen aanwezig in Majak kan als daar iets grondigs misgaat de aarde in twee splijten, lezen we in de end credits.

Het jeugd- en kinderkoor van de Munt verzorgt de zang van deze muziektheatervoorstelling. Voor de live muziek staat muziektheater LOD in. Dat, een theatermonoloog en videofragmenten met de interviews van de inwoners, versterkt elkaar helaas niet in The memory of trees. Integendeel, ze staan soms elkaar in de weg. Finaal is deze muziektheatervoorstelling een beetje van alles en niets tegelijkertijd: state of mind-voorstelling, docu, verhalende monoloog, video en muziekvoorstelling. Hoewel de sfeerzetting, onder andere in het decor van Ateliers du Théâtre National Wallonie-Bruxelles en het gebruik van behoorlijk wat rook op het podium, degelijk is, lijdt deze productie met te zwakke spanningsboog aan een gebrek aan coherentie. Verschillende degelijke losse elementen maken nog geen goede voorstelling.

< Bert Hertogs >


Do you like our reviews and pictures?
Feel free to support concertnews.be by sharing this page or giving a donation.
You make an independent website like ours possible. Thanks!







Geef steeds in je comment mee op welk artikel je reageert.
Please put in your comment to which article you are responding.

Tabs Concertnews.be

News
Soon
Reviews

More news

  • Podcast
  • Facebook
  • Twitter