Recensie La Traviata ★★★★1/2

Wat een triomf dat debuut van Simon Stone in het Parijse Palais Garnier!  Een waanzinnig zinderend applaus ontving de Zuid-Afrikaanse sopraan Pretty Yende die de hoofdrol als Violetta Valery met overtuiging voor haar rekening neemt in Stones regie van Verdi’s opera La Traviata. In die zin dat wanneer ze solo komt buigen, ze niet kan geloven wat er aan het gebeuren is. Vol van emotie door de hartverwarmende laaiend enthousiaste reacties van het publiek legt ze de handen voor haar gezicht. Ze is duidelijk aangedaan en beseft dat dit een mijlpaal in haar carrière als sopraan is, een game changer. Zo’n rol en een regie die je met uitroeptekens helemaal bovenaan je CV met trots mag plaatsen. Om kort te gaan, op het einde van de week dat de Kimback het wereldnieuws haalde, beleefden wij in de Parijse opera zo’n moment dat o zo eigen aan Kim Clijsters tennisspel was. Weet u het nog? Die vuist die ze balde? Die ‘Come on!’ die ze dan schreeuwde om zich op te pompen wanneer ze voelde dat de tenniswedstrijd aan het kantelen was. Wel zo’n gevoel beleefden we ook in Palais Garnier tijdens La Traviata.

Alles maar dan ook werkelijk alles zit als gegoten in deze productie. Het orkest en koor van de Opéra national de Paris onder leiding van Michele Mariotti laat de gevoelens in de partituur bij momenten hoog oplopen terwijl het tijdens rustigere momenten erg breekbaar klinkt. Mariotti’s lezing van Verdi’s werk apprecieerden de toeschouwers dermate dat ze al luidruchtig hun appreciatie lieten horen net voor de derde acte van start moest gaan. Toen een fan daar – terecht – een ‘bravissimo’ aan toevoegde volgde zelfs een bis op het eerste applaus in de uitverkochte zaal. Om maar te zeggen dat we geen alledaagse operavoorstelling aan het meemaken waren, maar iets subliems.

Alle solisten van de kleinste rol tot de hoofdrol waren perfect gecast en iedereen kwam tot zijn of haar recht. Yende mocht in het eerste bedrijf maar liefst drie keer schitteren met onder andere het overbekende drinklied Brindisi dat ze met de Franse tenor Benjamin Bernheim (in de rol van haar geliefde Alfredo Germont) mag zingen en als kers op de taart de finale van het eerste bedrijf: ‘E strano!’.

Het tweede bedrijf is dan weer een kolfje naar de hand van de mannen. Zowel Bernheim als Ludovic Tézier die Alfredo’s vader Giorgio speelt en hem oproept om zijn relatie met Violetta te beëindigen, weten moeiteloos het publiek te beroeren en overtuigen. Tézier, die een bariton is, wekt bijna medelijden op wanneer ie haar vraagt om niet langer van zijn zoon te houden en haar moed toewenst in de opoffering die hij haar vraagt te doen. Naar het einde van het tweede bedrijf mag het koor schitteren terwijl in het derde de zang en het spel zich opnieuw concentreren op het trio Alfredo, Giorgio en Violetta. Giorgio keurt de relatie toch terug goed. Maar dan is het te laat. Violetta zal sterven.

Wat deze La Traviata van Simon Stone zo geniaal maakt is dat deze Australische regisseur van deze opera uit 1853 een hedendaagse voorstelling maakt. Stone is al langer een onderzoek aan het doen naar de rol van de vrouw in de maatschappij, wat te zien is in zijn theaterproducties Medea, Drie Zusters en The Vengeance trilogie. In La Traviata zet ie die zoektocht verder en toont ie Violetta als een publiek figuur die uit een excessief milieu komt (onder andere te zien in de neonfiguren waar expliciete orale, anale en vaginale seks te zien zijn in een gangbang), geobsedeerd is door uiterlijk(heden) en constant hengelt naar sociale erkenning (via sociale media). Simon Stone maakt van Violetta een black beauty die onder andere haar gezicht gekoppeld heeft aan het parfum ‘Villain’ waar ze in de straten op grote led billboards in te zien is. Daarnaast is ze ook een influencer op Instagram waar honderden miljoenen mensen haar doen en laten volgen.  Het is dan ook waanzinnig knap dat dit perfect past bij het originele libretto van Francesco Maria Piave naar La dame aux camélias van Alexandre Dumas’ zoon. Alfredo zegt haar: ‘Je gaat jezelf nog doden zo. Je moet je beter verzorgen.’

Zijn bezorgdheid is dan ook terecht. Want tegenover het drukke sociale leven waarbij ze de ene party na de andere afschuimt, en met de fans die achter nadars staan gewillig selfies maakt, schuilt een vrouw die uitgeput is en niet kan tonen hoe ze zich écht voelt. Haar imago blijft immens belangrijk. Zo zal ze haar liefdesbreuk met Alfredo naar haar omgeving toe helemaal anders inkleuren door te stellen dat ze uitgekeken was op het platteland bijvoorbeeld.

We zien niet alleen een vrouw die erg veel geld uitgeeft om het leven te kunnen leiden dat ze wil leiden, maar ook naar de buitenwereld toe verzwijgt dat ze kanker heeft. Rappels via e-mail van het hospitaal, van de dokter, beantwoordt ze niet. Zakk Hein, die debuteert in de Opéra de Paris, voegt tekst toe aan het bestaande libretto door Violetta op Instagram te laten communiceren met haar volgers maar ook door haar te laten Whatsappen met Alfredo wanneer die aan het werk is als architect. Op die manier voegt hij de gevoelswereld van de vrouw toe aan het verhaal waardoor haar keuze om te breken met haar carrière en op het platteland te gaan leven met Alfredo gekaderd wordt. Maar haar excessieve uitgaven blijven zich opstapelen terwijl de inkomsten er niet meer zijn. Gevolg: aanmaningen van de bank om haar rekening aan te zuiveren. Een rekening die al meer dan 100.000 euro in het rood ging. Wanneer ze niet antwoordt sluit de bank zelf haar rekening af en wordt haar bankkaart niet langer bruikbaar lezen we in brieven en mails die verdomd geloofwaardig zijn qua woordkeuze en toon.

Simon Stone houdt dus van contrasten en legt ze graag bloot. Bij de start van het eerste bedrijf zien we de ogen van Yende gesloten in de video. Ze openen. Bij de start van het derde zijn ze open, maar sluiten ze. Daarmee kondigt de video ook meteen het einde van het hoofdpersonage aan. De glamour van het ster zijn toont ie in de selfies die ze maakt met fans en de parfumreclame. Maar dat ze ook maar een vrouw van vlees en bloed is, zien we dan weer wanneer ze een sigaret achteraan de club opsteekt tussen de lege bakken en de afvalcontainers, wanneer ze onderweg naar huis een kebab bestelt in ‘Paristanbul’ en in haar uitstelgedrag om een vervolgafspraak met het ziekenhuis en haar arts vast te leggen.

Aan de achterkant van het gebogen ledscherm zien we een witte open ruimte. Die wordt door Bob Cousins ingevuld met een toren van champagneglazen die gevuld worden op een exclusief feestje en op het einde ervan door een witte Renault met chauffeur die Violetta komt ophalen. Met de introductie van het platteland in het tweede bedrijf lijkt Stone met zijn decorontwerper een pleidooi te houden om terug te keren naar de basis en probeert ie ons te tonen dat je ook gelukkig kan zijn met heel wat minder.

Op die manier zien we Violetta naast een levende – échte – koe met in de buurt enkele melkkannen. Verder is er een kapelletje te zien met Mariabeeldje en kaarsjes en plet Alfredo in een houten ton druiven met zijn voeten. Bijna ironisch is het eindbeeld wanneer we met matig blacklight een fluorode Jump Uberfiets links – die nog meer opvalt via die belichting - zien naast een heldhaftig standbeeld met een ridder op zijn paard die een vlag in de hand heeft terwijl rechts daarvan het ziekenhuis/sterfbed van Violetta te zien is. De moed, de heldhaftigheid van het standbeeld versus de reële kwetsbaarheid van de mens staan ook hier schril in contrast met elkaar terwijl de deelfiets dan weer doet nadenken dat die verdacht veel gemeen heeft met een ziekenhuisbed op wieltjes. Wanneer daar iemand in gestorven is, of wanneer de patiënt ontslagen is uit het ziekenhuis, is het aan de volgende om daarvan gebruik te maken.

< Bert Hertogs >   

La Traviata speelt nog t.e.m. 16 oktober 2019 in Palais Garnier in Parijs.
Op 24 september 2019 kan je deze productie via streaming bekijken in UGC Antwerpen, Turnhout, Mechelen en De Brouckère.