PDF-versie voor persoonlijk gebruik

Recensie Paying for it ★★★★1/2

woensdag 13 november 2019Theatre National Brussel

Paying

Een zeer bevlogen maatschappijkritisch en sociaal geëngageerd ‘Paying for it’ brengt La Brute in Théâtre National in Brussel. Research over en interviews met sekswerkers leidden tot deze voorstelling die de vorm aanneemt van een gespreksavond waar iedereen openlijk praat. De prostitutiesector wordt als het ware zeer gedetailleerd uitgekleed. Al wanneer we de Studio van het theater binnengaan, zit iedereen in zijn rol. Lichtjes dansend, glimlachend naar het publiek, alsof er gewacht wordt op een klant, ons goed gade slaand op nummers als ‘You’ve got a woman’ van Lion en ‘Quick ’n slick’ van Orphans of Love. In de proloog, ofwel het voorspel, wordt gekaderd dat vroeger mensen naar het theater gingen om daar hun favoriete acteur of actrice uit te zoeken waarmee ze daarna de lakens deelden. Prostitutie en acteren viel toen wel eens samen. Nu zijn ze buren. Tussen het Théâtre National en de KVS bevindt zich namelijk een prostitutiezone. Het is dan ook logisch dat het theater altijd al wat interesse heeft gehad in de wereld van de prostitutie die letterlijk zo dicht bij die van hen ligt. ‘Enkel een muur scheidt ons nu. En eerlijk? De gesprekken die ik soms volgde in de kelder van de KVS tussen prostituees onderling of prostituees en hun klant waren soms boeiender dan wat ik op de planken te zien kreeg’ luidt het uit de mond van Raven Ruëll.

Het brengt La Brute ook bij etymologie waarbij ze het woord prostitutie ontleden: ‘opvallen en zich blootstellen aan de ogen van het publiek/contact maken met het publiek’ zit er in. In de jaren ’70 was er nog solidariteit tussen prostituees en de toneelwereld. Die is verdwenen, stelt de acteur vast die ook even de Vlaamse cultuursubsidies voor projecten die met 60% verminderen aan de kaak stelt. Ja, zelfs wat er in Vlaanderen aan het gebeuren is, wordt in een Franstalig theater in Brussel op de kaart gezet. Onze Franstalige collega zien we naast ons ijverig noteren. Met wat geluk haalt het straks ook haar stuk.

Vervolgens wordt iedereen voorgesteld aan tafel en krijgt de toeschouwer te zien dat prostituees niet hun lichaam verkopen. Dat blijft wel degelijk van hen. Het zijn zij en zij alleen die beslissen en kiezen voor het werk. Werk dat verschillende gedaantes aanneemt. Van de Nigeriaanse minderjarige meisjes die via mensenhandel in ons land komen met toestemming van hun familie en henzelf, goed wetende welke job ze gaan uitvoeren behalve dan dat ze vanaf dan gewoon in angst moeten leven en tot 15 klanten per dag afwerken. Want als ze niet de Madams (vrouwelijke mensensmokkelaars die het ganse netwerk onderhouden met de inkomsten van enkelen) gehoorzamen en de voodoo priest niet consulteren (voodootechnieken worden gebruikt om de meisjes te doen gehoorzamen), kunnen ze vermoord worden net als hun familie. Dat er enkele weken geleden een Nigeriaanse van 60 met 19 messteken vermoord werd aan het Noordstation, toont aan dat die vrouwen zich verzetten tegen een overvaller. Ook al geeft de politie hen de tip hun geld dan gewoon af te geven.

Helemaal anders gaat het eraan toe op het Franse platteland waar een vrouw die er een hippiebestaan op nahoudt in alle openheid haar klanten ontvangt. Ze heeft een universitair diploma maar koos bewust voor een ander leven. In een erg erotische tekst vertelt een vrouw hoe ze massages geeft zodat ze op die manier kan ontdekken welke plekjes (erogene zones) iemand lekker vindt en waar ze beter wegblijft. Naar de buitenwereld communiceren welk werk ze doet, kan ze echter niet. Dat is vreemd vindt ze. ‘Want uiteindelijk gebruik ik dezelfde hand om een man af te trekken, met mijn kind de straat over te steken, of groenten te kuisen’. Voor haar zijn die zaken allemaal de meest normale zaak. Vreemd dus dat ze zich ergens achter moet verschuilen.

Ook de anderen denken er zo over. En vooral het eenzijdige negatieve beeld dat het allemaal marginalen zijn die ze over de vloer krijgen, moeten ze bijstellen. Zo doen ze meer dan seks hebben alleen. Ze hebben een sociale en maatschappelijke functie, daar zijn ze zich allemaal van bewust. Een vrouw vertelt dat ze een jongen over de vloer kreeg die nog maagd was. Omdat hij een goede lover wou zijn voor zijn liefje waar hij binnenkort de liefde mee zou bedrijven, wou ie bij haar meer te weten komen over het vrouwelijk lichaam en hoe ie daar best mee zou omgaan. Zij gaf hem in zekere zin dus praktijkles. Een prostituee bezoeken kan ook een vorm van relatietherapie zijn wanneer een man op seksueel vlak bij zijn partner niet vindt wat hij zoekt. Wanneer ze hem dan opnieuw kan afgeven aan zijn vrouw als de zaken terug op orde zijn tussen de twee, en zij haar deel gedaan heeft in dat zoekproces, is ze weliswaar een klant kwijt maar zo ziet ze dat niet. Ze heeft iemand kunnen helpen en begeleiden naar een nieuwe fase in diens relatie.

Verder zijn er ook de absurde verhalen. Van de man die wou dat een prostituee een pluim in haar achterwerk stak, drie keer op handen en voeten rond de tafel ging stappen en ‘woef!’ moest roepen in ruil voor 150 euro. De man kreeg spontaan een zaadlozing op haar rug wanneer ze begon te blaffen. En dan zijn er nog de klusjesmannen of de mannen die een huiselijk tafereel willen ensceneren waarbij er gekookt wordt en ze samen iets eten ...

Maar het zijn vooral de erg mooie diepmenselijke, hulpvaardige verhalen die naar zorgkunde neigen die doen nadenken. Het gaat dan bijvoorbeeld over mensen met een fysieke beperking die 6 maand moeten sparen om een keer met hulp van een sekswerkster te kunnen klaarkomen. Omdat er zo veel bij komt kijken om de man via een zorgkundige te verplaatsen en klaar te maken voor de daad zodat de hele zaak van voorbereiding tot nazorg al snel 2 uur duurt is het prijskaartje voor de patiënt al gauw hoog. Daarnaast zijn er de verhalen van mannen die aan hun prostaat geopereerd zijn, die met viagra geen erectie meer kunnen krijgen, en op een andere manier gestimuleerd moeten worden om toch de penis stijf te krijgen. Ook zij zijn klant.

Prostitutie heeft dus een sociale functie. En in veel gevallen zijn het mannen die op bezoek komen die met erg veel frustraties kampen. Vergeet het overigens dat er veel spiegels in een bordeel hangen omdat klanten dat plezierig of zelfs opwindend zouden vinden. Ze zijn er vooral om de veiligheid te verhogen van de sekswerker zodat die kan zien via spiegels wat er achter haar of zijn rug gebeurt. Een prostituee die aan sm doet en een eigen site heeft, geeft dan weer mee dat er een risico bestaat bij de ejaculatie van een klant. Op dat moment wordt de fantasie, de illusie namelijk doorbroken en bevindt de sekswerker zich in een kwetsbare positie. Zijn prijs? ‘Het is zoals de Delhaize bij mij, hoe voller je karretje, hoe duurder.’

‘Het is een keuze als je al dan niet wil uitgebuit worden in deze job.’ wordt gesteld. Dat op zich hoeft geen reden te zijn om prostitutie illegaal te blijven beschouwen. ‘Uitbuiting is er in alle sectoren’, klinkt het. Prostitutie kan ook – hoewel velen dat bijna niet kunnen geloven – gelijk staan met feminisme en emancipatie. Zeker wanneer het werken als sekswerker je financieel onafhankelijk van anderen maakt.

Een danseres bracht onlangs een 24 uren-voorstelling waarin ze vertrok van het kunstwerk ‘La petite danseuse de quatorze ans‘, een beeld van de Franse impressionist Edgar Degas dat een ballerina in tutu toont. Het werk van Degas werd door de heren uit de bourgeoisie helemaal afgebroken in artikel. En dat terwijl het om het veertienjarige Belgische meisje Marie Van Goethem gaat dat balletles volgde en daarna een contract bij de Opéra Garnier in Parijs kreeg. Maar haar familie was arm, verhuisde vaak omdat ze de huur wellicht niet kon betalen, terwijl haar moeder en de oudste zus Antoinette zich prostitueerden om brood op de plank te krijgen. De danseresje kregen vroeger de bijnaam ‘petits rats’ omdat ze vaak uit de lagere klasse kwamen, arm waren, en hoopten in het beste geval een rijke heer te vinden waar ze de maîtresse van konden worden. Kortom: ze boden zich aan diezelfde heren uit de bourgeoisie aan die niet zelden met hen iets begonnen. Maar wanneer zo’n ‘petit rat’ in een kunstwerk gegoten werd, werd dat plots op afgrijzen onthaald. Kortom: de hypocrisie van een bepaalde klasse wordt hier fijntjes getoond terwijl ook aangeklaagd wordt dat nergens de naam van modellen vermeld wordt. Ook niet op postkaarten, of een foto van Degas’ werk. Een erkenning die een model wel verdient, klinkt het.

Met dat beeld, een vrouw die zich in de vierde positie houdt, een klassieke ballethouding, met het hoofd wat naar achteren gebogen wat zelfzekerheid uitstralend alsof haar niets kan overkomen (verwijzend naar de Nigeriaanse die zich met een crème insmeerde dat ze kocht bij een voodoo priest en stokstijf bleef staan achter haar vitrine denkend dat ze zo onzichtbaar zou zijn voor de politie), eindigt de voorstelling ook. Alle acteurs en actrices doen een tutu aan terwijl ze in tegenlicht belicht worden en dezelfde pose aannemen. Vervolgens volgt de black out.  

Paying for it bespaart de politieke klasse niet van kritiek. Integendeel. Het wordt sekswerkers wel erg moeilijk gemaakt om hun ding te kunnen blijven doen als je 10.000 euro per jaar aan vitrinetaks moet ophoesten, 4.500 euro huur per maand voor een ruimte die eigenlijk niet in orde is, en de drank duurder getaxeerd wordt in je champagne bar dan elders omdat je meer aanbiedt dan drank alleen …

Er zijn 19 gemeenten in Brussel. Dat betekent 19 verschillende burgemeesters en 19 verschillende visies (en beleid) rond prostitutie. Plekken om te schuilen of de daad wat discreet te doen verminderen. Er zijn steeds minder schuilhokjes waar de prostituees gebruik van kunnen maken in het Brusselse. Klanten die niet genoeg geld hebben worden dan ook soms noodgedwongen op straat genomen als ze geen hotel kunnen betalen.

Het verschil in politiek beleid levert soms absurde situaties op wanneer een gemeente een actie doet en de sekswerkers naar de kant van een buurgemeente drijft terwijl de dag later de ‘beleidsmakers’ van die andere gemeente een tegenreactie doen. Veel hebben zo’n politieke spelletjes niet te maken met duurzaam beleid voeren. Wel met pesterijen.

Zowel de onthaalmedewerkers van KVS en Théâtre National krijgen wel vaker overdag prostituees over de vloer die naar het toilet moeten. En dan is er nog de rol van de immobiliënsector die soms prostituees wegdrijft (al dan niet in een alliantie met de politieke klasse). In Sint-Joost-ten-Node aan het Noordstation is er bijvoorbeeld in een blok met bordelen boven een crèche geopend. Prostitutie in de nabije buurt van een crèche mag niet, luidt het en dus moesten de bordelen in die blok dicht. Ook in Parijs overigens, zo vernemen we, worden sekswerkers weggedreven. Hier naar het Bois de Boulogne waar prostituees hun leven riskeren. Agressie, moorden maar ook risicovolle seks (er doet veel syfilis de ronde naar verluidt) is er schering en inslag.

Als Paying for it vooral een ding bewijst is dat het oudste beroep ter wereld veel gezichten heeft. Het levert een voorstelling op die wellicht veel toeschouwers een eye opener van jewelste bezorgt. Tenzij je net zoals wij op je zeventiende voor het vak sociologie interviews met Antwerpse (ex-)prostituees deed en research ging doen bij Payoke, het opvangcentrum voor prostituees en slachtoffers van mensenhandel, en toen al inzag dat prostitutie een veel genuanceerdere perceptie, mening, en visie verdient dan de illegale criminaliteitssfeer waar sekswerkers, onterecht als een pot nat beschouwd, steeds mee onlosmakelijk geassocieerd worden. Dat ze met de Rouge 69 een heus vakblad in Antwerpen hebben dat onder andere met pictogrammen voorlichting en info wil geven rond veiligheid op de werkvloer aan sekswerkers, vonden wij destijds verrassend. Nu lijkt ons dat niet meer dan logisch.

< Bert Hertogs >

Paying for it speelt nog t.e.m. 23 november 2019 in Théâtre National.

Credits:

Regie:
La Brute:
Jérôme De Falloise
Raven Ruëll
Anne-Sophie Sterck
Wim Lots
Nicolas Marty

Spelers: 
Jérôme De Falloise
Raven Ruëll
Anne-Sophie Sterck
Martin Panel
Ninuccia Berthet
Julie Peyrat
Gabriel Bideau
Marion Gabelle
Ninon Borsei
Martin Rouet

Dramaturgie
Sonia Verstappen

Geluidsontwerp en live muziek 
Wim Lots

Lichtontwerp, technische leiding en licht 
Nicolas Marty 

Geluid
Julien Courroye

Regie-assistent 
Coline Fouquet

Scenografie en kostuums
Marie Szersnovicz

Administratie, productie en tournee 
Catherine Hance
Aurélie Curti 

Création Studio Théâtre National Wallonie-Bruxelles

Productie 
Wirikuta ASBL

Coproductie 
La Brute ASBL, Théâtre National Wallonie-Bruxelles, Théâtre Jean Vilar de Vitry-sur-Seine, La Coop ASBL / Shelter Prod

Met de hulp van
taxshelter.be, ING & tax-shelter du Gouvernement fédéral belge

Met de steun van
Avec le soutien de la COCOF

Decorbouw en kostuums
Ateliers du Théâtre National Wallonie-Bruxelles

Dank
Sonia Verstappen, Marie Devroux, Marie Alié, Manuel Chemla, Marie Bruckman, Robin Lescot, UTSOPI, Quentin Deltour, Julie Bechet, Marie-Christine, Lola et Pascal, Espace P de Liège, Jean-Luc Drion et Josiane, Maxime Maes, Julie Arcelin, Katia Jones, Janis, Karine Minnen, Alexandra Paparelli, Pierrick De Luca, Marie L. Barret, Jean-Michel Chaumont, Roxana Burlacu, Thierry Schaffauser, Marianne Chargois, le STRASS, Fabian Drianne, Delphine, Espace P Bruxelles, Irène Kaufer, Gail Pheterson, Pascale Maquestiau, Hans Vandecandelaere, Guy De Troyer, Franz-Manuel Vandelook, Jimmy, Didier, Renaud Maes, Magaly Rodriguez Garcia, Yvan, José, Ingrid, Gaëtan Absil, Alex Avenière, Alice Jo, Priscilla Adade-Helledy en iedereen die we zijn vergeten.


Do you like our reviews and pictures?
Feel free to support concertnews.be by sharing this page or giving a donation.
You make an independent website like ours possible. Thanks!







Geef steeds in je comment mee op welk artikel je reageert.
Please put in your comment to which article you are responding.

Tabs Concertnews.be

News
Soon
Reviews

More news

  • Podcast
  • Facebook
  • Twitter