Recensie Genoeg! ★★★★★

Zo’n voorstelling waar we maar niet genoeg van krijgen is Genoeg! Drie elementen zorgen voor een weergaloze voorstelling. Eerst en vooral is er de ijzersterke tekst van Dimitri Leue waarmee hij zijn eigen meesterwerkje ‘Het kleine sterven’ moeiteloos overklast. Doe daarbij een topcast met Warre Borgmans als de bemoeizieke meneer Genoeg, Wilfried De Leeuw, de politieke nestor die maar geen afscheid kan nemen van het politieke toneel: ‘Als ik weg ben, dan ben ik echt weg hé.’, die de verpersoonlijking is van de graaicultuur, de oude politiek van smeergeld ontvangen (o.a. van de immo lobby n.v.d.r.), homofoob, seksistisch en racistisch is (‘Ga terug naar Holland en maak ze daar gelukkig.’, ‘Het is tijd voor een Nexit’, …), Michaël Pas die zijn zoon Stefaan speelt die het tot premier schopte en er een wat saai maar degelijk imago op nahoudt tot ie in het oog van een internetstorm terecht komt wanneer een seksfilmpje viraal gaat (‘We zitten momenteel aan 21 miljoen views!’ meldt Wilfried fijntjes) waar hij de liefde bedrijft met de kunstenares met migratieachtergrond Aicha Beck (prachtige rol van Sara Lâm die in feilloos Algemeen Nederlands poëtische woordporno brengt verwijzend naar libellen, dan weer door de alliteratie als stijlfiguur te hanteren die als een waar orgasme in de oren klinkt) en voeg daar tenslotte nog een modern maar ook ingenieus lichtplan aan toe en je hebt een waanzinnig straffe voorstelling. 

Wilfried stelt voor dat Katleen een persbericht opmaakt en dat de volgende dag om tien uur er een persconferentie zal gehouden worden over de zaak. Bevriende journalisten bellen en een trollenleger op het internet loslaten, behoren ook tot enkele van zijn strategieën. Om negen uur wil ie erover vergaderen en daarna kan het nog over enkele andere onderwerpen gaan. Met ‘Eventueel een miniem streepje cultuur’ maakt Borgmans met één zin meteen brandhout van het cultuurbeleid van minister Jambon. Warre is net als de rest van de cast van bij de start lekker op dreef, maar hier is ie ongezien – maar niet meer dan terecht – scherp. Touché noemen we dat!

Gek genoeg tast de hele heisa Stefaans reputatie niet aan. Integendeel, zijn populariteit groeit. En tegelijkertijd de frustratie bij de Nederlandse Katleen (Alice Reijs) die niet verkozen raakte tijdens de recentste verkiezingen en dan maar de functie van woordvoerder van de premier als troostprijs kreeg. Dimitri Leue speelt de rol van Didier, waar zijn vader niks van moet hebben. Hij koos voor een andere partij – gesuggereerd wordt dat het om een ecologische gaat - kleedt zich frivoler en zou nog in de kast zitten maar is eigenlijk hetero.

Wilfried is de man die er nooit was voor zijn kinderen. Een volkse mens die constant op de baan was en zo getrouwd met zijn werk dat ie nauwelijks thuis was. Die afwezigheid compenseerde hij door zijn kinderen alles te geven wat hun hartje maar verlangde. Behalve zelfstandigheid. Het zorgt ervoor dat ie als een schaduwpremier aanzien wordt, en Stefaan als een fils à papa.

Het lichtontwerp van Genoeg! is sober maar erg functioneel met een rechthoekige ledconstructie in de nok. Als een buis van een tl lamp die kapot dreigt te gaan, zien we er een flikkeren in het begin van de voorstelling. Een eenvoudig beeld levert het op dat een deel van de constructie aan vervanging toe is, aan verandering die te horen is in Aicha’s politieke slogan: ‘Toon moed. Doe goed.’ Een beeld ook dat aantoont dat er iets aan de hand is, iets hersteld moet. De sensueel/erotische scènes tussen Michaël en Sara worden dan weer rood belicht met die leds wat een wat geil prostitutiesfeertje oproept.

Genoeg! verwijst niet alleen naar het berichtje dat Stefaan zijn vader stuurt ‘Genoeg. Ik stop ermee. Je moet niet langskomen.’ wat zijn vader als een noodkreet interpreteert als ‘Help mij.’, maar ook naar Wilfried (Meneer Genoeg) die het met zowat alle stagiairs deed, smeergeld ontvangt, en naar de prachtige laatste zinnen tussen Stefaan en Aicha waarbij zij hem zegt: ‘Ik geloof u. Ik vertrouw u.’ en hij vraagt: ‘Helemaal?’ en daarop een bloedeerlijk: ‘Nee. Genoeg.’ te horen krijgt. Dat is zo schoon!

Voor de kijker is het dan ook al snel duidelijk dat het om ware liefde draait tussen die twee en dat geen van hen beiden de ander erin geluisd heeft. Wie heeft dan wel de seksvideo gemaakt en die online gezwierd? Het zorgt voor de nodige speculatie en verdachtmakingen.

Wie Leues teksten kent, weet dat ie niet zelden verwijst naar de Bijbel. Ook in Genoeg! levert dat enkele sublieme vondsten op. Wilfried zal zijn zoon Didier bestempelen als ‘Judas!’, die op zijn beurt zijn vader beschrijft als ‘Farizeeër!’ waarop Stefaan beu van het bekvechten tussen die twee een ‘Jesus!’ slaakt. Wanneer Katleen (Alice Reijs) als een furie te keer gaat tegen Wilfried verwijst ze naar Stefaan, Wilfrieds zoon. Haar ‘die zoon daar’ klinkt ook wat als ‘die zondaar’. Kijk, dat vinden wij nu magistraal gevonden zie net zoals de donkere humor, het cynisme, de ironie, de manier waarop Katleen Aisha kleineert, wat naar het einde toe beetje bij beetje opgedreven wordt. Tussen al dat rotte blijft uiteindelijk de liefde toch nog overeind wat een prachtige boodschap is in Genoeg!

Een paar pareltjes uit de voorstelling? ‘Als je de dieperik ingaat, kan je je profileren als iemand met diepgang,’ (Wilfried tegen Stefaan), ‘Ik denk niet dat de koningin vingert. Die heeft daar personeel voor.’ (Stefaan), ‘Zes zevende van de tijd denk ik aan iets anders dan seks.’ (Didier), ‘Je bent precies een peuter die fier is en aan anderen toont wat er in zijn potje ligt.’ (Katleen), ‘Ik ga die passieve agressie van jou zo missen!’ (Stefaan tegen Katleen), ‘Een De Leeuw treedt niet af!’ (Wilfried), ‘Een leeuw blijft een grote kat.’ (Stefaan), ‘Als je ons zoekt, je vindt ons in de tuin.’ (Wilfried, daarna ook Katleen), ‘Wat wij hadden was een vonk. Maar dit is een vuurzee.’ (Stefaan) en ‘Hoe kan je nu zo lang moeten zoeken naar iets dat niet verandert?’ wanneer Katleen het slechte vingerwerk van Didier aankaart en Wilfried die het gesprek hoort, meegeeft: ‘Moet ik hier bij zijn?’

Leue verwijst daarnaast naar Shakespeare: ‘Er zijn of er niet zijn. Dat is dus eigenlijk het ding.’ waarop Wilfried laconiek ‘Ik ben er!’ antwoordt. En de auteur integreert ook theater in het theater via Katleen (Alice Reijs): ‘Nou, mooi theater’ die ook de monoloog van Wilfried aankondigt en zo bekritiseert.

Genoeg! is kortom zo sterk dat we het script meteen in boekvorm zouden willen aanschaffen. Leue weet immers verdomd goed te schakelen tussen zacht en hard, poëtisch en onverbloemd, indirect en direct, … Genoeg! is een van de beste nieuwe theaterteksten die we dit jaar op het toneel zagen, magistraal uitgevoerd door een topcast. We want more.

< Bert Hertogs >

Credits:

Spel: Warre Borgmans, Dimitri Leue, Michael Pas, Alice Reijs, Sara Lâm
Tekst: Dimitri Leue
Luisterend oog: Günther Lesage
Kostuums: Eva De Mul
Decor: Dimitri Leue
Techniek: Stef Appelen
Productie: Baar
Foto: Diego Fransssens
Afficheontwerp: Sofi Van Hauwe

ism CCBerchem, Taxshelter Vlaanderen