Recensie Jojo Rabbit ★★★1/2

Jojo Rabbit is eigenlijk gewoon een coming of age-verhaal waarbij de context van de Tweede Wereldoorlog als metafoor eigenlijk gebruikt wordt om het hoofdpersonage tot inzicht, ja zelfs bevrijding te laten komen. Dat de film de kaart trekt van de satire met een imaginaire Adolf Hitler zoals een tienjarige de Führer zich voorstelt, is vooral een middel om te tonen hoe fantasierijk, jongensachtig en sterk gericht naar jongens Jojo (gespeeld door een guitige Roman Griffin Davis) aanvankelijk is. De boog die we dat personage zien maken, op zijn tiende nog niet in staat om zelf zijn veters te knopen, tot een kereltje dat verantwoordelijkheid opneemt en ziet te overleven, is dan ook erg mooi.

De afgelopen dagen werden de oren van onze kop gezaagd. Hoe het kwam dat we Jojo Rabbit nog niet gerecenseerd hadden hoewel die zes Oscarnominaties in de wacht sleepte (beste film, beste vrouwelijke bijrol: Scarlett Johannson, best aangepast scenario, beste kostuumontwerp, beste productieontwerp, en beste filmmontage). De prent wist uiteindelijk een beeldje in de wacht te slepen, die voor best aangepast scenario. Enkel deze film uit het lijstje Oscarwinnaars van dit jaar, bleken we nog niet gerecenseerd te hebben. In een naïeve poging om te trachten een zo volledig mogelijk overzicht te bieden wat wij precies vonden van al die winnaars (wie ons wat volgt, weet dat we er soms totaal andere meningen op nahouden als the Academy, alleen al ons oordeel over Parasite ***1/2 zegt wellicht genoeg) staakten we dan ook ons verzet en ploften we ons neer in een Cosy seat van Kinepolis Antwerpen.

Toegegeven, Jojo Rabbit ademt eenzelfde warmte uit als La Vita è bella, waar de prent vaak mee vergeleken wordt. Alleen was La Vita vele malen sterker qua verhaallijn en cinematografie dan dit. Jojo Rabbit gaat over een tienjarig jongetje die met zijn moeder Rosie (Scarlett Johansson) die in het verzet zit, woont. Zijn vader is de grote afwezige. Hij is opgeroepen als soldaat tijdens de oorlog maar zou een lafaard zijn, net als zijn zoon. Jojo dweept echter met het nazisme, gewoon omdat ie er bij wil horen bij die jongensclub én omdat hij met zijn imaginaire vriend Hitler (Taika Waititi) vooral een vaderfiguur creëert die er in werkelijkheid niet is voor hem. Hij schrijft zich in om op kamp te gaan met de Hitlerjugend maar stelt al snel vast dat een konijn de kop omwringen niet meteen zijn ding is. Dat is dan ook Jojo’s eerste inzicht, dat ie niet zo maar wil doden om te doden. Hij heeft begrip, medeleven voor het dier. Maar hij krijgt daardoor ook al meteen zijn bijnaam waar de titel van de film naar verwijst. Kortom: hij wordt gepest omdat ie niet durft en anders is.

Naarmate de film vordert zie je dan ook hoe zijn emotionele intelligentie ontwikkelt dankzij vrouwen. (Wie anders kunnen een jongen echt bevrijden? N.v.d.r.) Hij ontdekt dat Rosie een Joods meisje verbergt achter de wand van Inges (Jojo’s zus n.v.d.r.) kamer. Erg leuk is de cinematografie en montage wanneer Elsa (een verrukkelijke Thomasin McKenzie) voor het eerst opduikt. Hierin zien we de regisseur Taika Waititi knipogen naar het horrorgenre. Let op die rechterhand via de trapleuning (die aan the Addams Family doet denken)! Verder wordt het gewoon erg spannend in beeld gebracht wanneer Jojo ontdekt dat er een deurtje in de wand verborgen is die naar een verborgen ruimte achter de wand leidt.

Letterlijk en figuurlijk is Thomasin McKenzies spel ontwapenend. Erg mooi is de scène waarbij Jojo zijn mama opgehangen ziet. Hij merkt dat haar veter los is en zal dan voor het eerst een veter zelf strikken. Het vijandbeeld rond Joden dat zich bij hem ontwikkelt van horen zeggen, noteert en tekent hij (met de hulp van Elsa) in zijn boek ‘Joehoe Joden’ waarbij ze als duivels afgeschilderd worden. Eigenlijk kan je dit als een metafoor zien. Jongetjes zien uiteindelijk meisjes nog ongeveer tot hun tiende als anders, als ongewenst, enz. Het is pas later, vanaf de puberteit dat ze bruggen gaan slaan en steeds meer interesse in het andere geslacht gaan ontwikkelen. Tegen Elsa zegt Jojo dat ie het te druk heeft voor een liefje waarop zij antwoordt: ‘One day you‘ll make time. You‘ll think of nothing else. You‘ll meet someone and spend your days dreaming of the moments you can hold them in your arms again. That‘s love.’

Jojo Rabbit is dan ook niet meer of niet minder dan een film over een jongen die zich op die manier ontwikkelt. Elsa zal zijn fantasie prikkelen en zijn over the top negatief beeld over haar en Joden in het algemeen voeden, maar creëert daardoor naast mysterie vooral veel aantrekkingskracht bij Jojo. Het weerhoudt beiden er dus niet van dat ze erg gesteld zullen geraken op elkaar. Ook omdat ze weten dat er niets anders opzit dan elkaar vertrouwen. Want als de ene klikt, is de ander er ook aan.

Een pedagogische tik krijgt Jojo van haar - terecht - wanneer ie gelogen heeft dat de Duitsers de oorlog gewonnen hebben terwijl de Amerikanen het dorpje net bevrijd hebben. Wat Elsa zou doen, mocht de oorlog afgelopen zijn, zet ze op de stoep voor het huis meteen in de praktijk (weliswaar aanvankelijk nog wat aarzelend). Dansen op de Duitse versie van Heroes: ‘Helden’ van David Bowie. Last but not least is Jojo Rabbit zeker spek voor de bek voor liefhebbers van taalhumor. Zo vraagt Elsa aan Jojo om te zeggen wat ze is. Hij zegt: ‘A Jew?’ (uitgesproken als ‘Achoo’ n.v.d.r.) waarop zij ‘Gesundheid!’ antwoordt.

< Bert Hertogs >