Recensie Beanpole ★★★1/2

Een mooi intimistisch portret van twee vrouwen die na de oorlog, in het Leningrad van 1945 hun leven terug op de rails willen krijgen. Daarvoor staat de jongste prent Beanpole (ofwel Bonenstaak in het Nederlands) van Russische regisseur Kantemir Balagov die zich baseerde op ‘The Unwomanly Face of War’ van Svetlana Alexievich. De filmtitel verwijst naar hoofdpersonage Iya Sergueeva (knap neergezet door Viktoria Miroshnichenko) die erg lang en smal is. Zij moet passen op 
Pashka (Timofey Glazkov) het zoontje van haar vriendin Masha (Vasilisa Perelygina) die ze leerde kennen aan het front. Masha moest er blijven, en werkte voor een leidinggevend officier als logistieke hulp. In ruil voor seks kreeg ze bescherming en eten. Iya mocht vroeger beschikken omdat ze lijdt aan catatonie, een ziekte waarbij haar spieren plots verstijven en ze krampachtig dezelfde beweging maakt.

Iya werkt ondertussen als verpleegster in een ziekenhuis waar gewonde soldaten verzorgd worden. De arts Nikolay Ivanovich (Andrey Bykov) vraagt haar ook om euthanasie toe te passen bij patiënten die daar expliciet om vragen ook al is dat illegaal. Stepan (Konstantin Balakirev) is er zo een die geen gevoel meer heeft in zijn handen of voeten. Hij zal zijn hele leven verlamd blijven en ziet het niet zitten om tot last te zijn van zijn vriendin. En naar een speciale instelling gaan, ziet ie al helemaal niet zitten. Iya geeft ‘m uiteindelijk ’s nachts een dodelijke injectie al is dat met tegenzin en wil ze met dat soort praktijken stoppen. Ze ademt de rook van een sigaret uit in Stepans mond om te zien of hij dat blijft uitblazen. Tot ie niet meer reageert.

Beanpole gaat dan ook over leven en dood en brengt dat broze evenwicht goed in beeld als ultieme mix van verleden en toekomst. Pashka zal sterven wanneer Iya tijdens het spelen op hem ligt, een aanval krijgt en dus verstijft. In Masha kan geen leven meer groeien omdat ze abortus na abortus heeft moeten plegen in slechte omstandigheden tijdens de oorlog (lees: ze deelde de lakens met verschillende officieren om zo te kunnen overleven).  Toch blijft ze dromerig en hoopt ze op een kind dat zowel kenmerken van haar als van Iya zal hebben.

De innige en intieme vriendschap tussen de twee vrouwen zien we ook in een badhuis waarbij we ze tussen andere vrouwen zich naakt zien bewegen en wassen. Of wanneer ze hun gezicht dicht bij elkaar leggen. Maar nog het meest van al in de prachtige cameravoering die focust op hun veelzeggende en liefdevolle blikken vol begeerte. Dat ze uiteindelijk elkaar ook zullen kussen, is dan ook niet meteen een verrassing. De ganse film hangt er namelijk een zekere erotische spanning, een verlangen tussen die twee vrouwen.

Die denkt Masha bevredigd te zien door met twee vreemde mannen mee te rijden. Vooral Masha neemt daar de leiding en zal op de achterbank seks hebben met Sasha (Igor Shirokov). Dat ze nog iets jongs en ontwapenend in zich heeft zien we wanneer ze Sasha plaagt door hem nat te maken met de sterke drank die hij voorschotelt. Uiteindelijk is dat wat ze nog steeds doet na de oorlog, hetzelfde als tijdens de oorlog: zien te overleven, eten en bescherming krijgen van een man in ruil voor seks. Iya lijkt van haar kant te willen breken met dat verleden en neemt dat letterlijk. De arm van Sasha’s maat breekt ze en wanneer ze Sasha betrapt met Masha slaat ze stevig op zijn gezicht.

Sasha geraakt echter verliefd op Masha en wil met haar trouwen. Maar zijn ouders wijzen haar omwille van haar afkomst en stand resoluut af. ‘Breng je bruid terug’ klinkt het beslist uit de mond van zijn moeder (Ksenia Kutepova) die haar nadien uithoort aan tafel. ‘Hij beschouwt je als een speelgoedje en zal je op een dag je bij het grof vuil zetten zonder dat hij het zelf beseft.’ voegt ze daaraan toe, waarop ze het meisje ook lijkt te willen beschermen voor zichzelf.

Masha heeft dan al afscheid genomen van Iya die op haar beurt van plan is om met Nikolay weg te trekken. Dat ze er niet in slaagt om zwanger van hem te worden, iets wat ze Masha beloofd heeft ter compensatie van haar verlies van Paschka, zit haar dwars. Ook omdat Masha denkt dat als het een jongetje zal zijn, hij hen zal genezen (en dus toekomstperspectief bieden). Wanneer Masha terugkeert met de tram stopt die abrupt. Een blonde vrouw blijkt overreden te zijn. Zou het …?

< Bert Hertogs >