In oktober 1993 opende Metropolis (sinds 2011 hernoemd naar Kinepolis Antwerpen). Eén van de eerste films die wij toen in het gloednieuwe complex zagen was Jurassic Park. We waren toen 13 en zouden de film kort daarna nog een keer zien omdat we zo overweldigd waren door the ultimate cinema experience. De dinomania was een feit en iedereen probeerde daar wel een graantje van mee te pikken. Paninistickers, verzamelkaarten, het boek van Michael Crichton waarop de film gebaseerd is, het filmboekje, het programmaboek met stills, de nog steeds fantastische soundtrack van John Williams, de merchandise (potloden, slijpers, gommen, petten, t shirts, drinkbussen, heuptasjes, pins, knuffelbeesten, speelgoed  … ) het waren maar enkele dingen die ook wij absoluut wilden verzamelen. 27 jaar later trokken we met datzelfde jeugdig enthousiasme van toen naar Kinepolis Antwerpen om de 4DX-versie te zien. Onze conclusie: wat een goeie smaak hadden we al in 1993. Jurassic Park van Steven Spielberg is en blijft dan ook een klassieker die als een huis overeind blijft staan en waar je als veertiger plots dingen in ontdekt die je als tiener ontgingen.

Gelijkenissen en verschillen

Uiteraard, als je op dezelfde dag eerst Jurassic Park uit 1993 en vervolgens Jurassic World uit 2015 in 4DX ziet, ontdek je meer dan ooit de gelijkenissen, en de thema’s die in beide films terugkomen. Want beide films zijn veel meer dan een avontuurlijke actiefilm met dino’s die vertederen (de Brachiosaurussen  die we bij het begin van Jurassic Park zien, later ook wanneer ’s ochtends Tim en Alan Grant een verkouden exemplaar aaien maar Lex niet meteen durft, de hartverscheurende sterfscène van een Brachiosaurus in Jurassic World, de zieke Triceratops in Jurassic Park en de kleintjes waar de kindjes op kunnen zitten in Jurassic World) of de stuipen op je lijf jagen (de T Rex, Velociraptors en Dilophosaurus in Jurassic Park, de T Rex,  Velociraptors, de Indominus rex, de Mosasaurus en de Pterosaurussen in Jurassic World). Waar beide films wel stevig in verschillen, is het begin. Jurassic Park kiest al meteen voor een mysterieus incident dat je al meteen op het puntje van je stoel brengt, Jurassic World gaat voor een tragere opbouw, we zien er de aandoenlijke geboorte van de Indominus rex. Maar niet veel later zal het beestje niet meer zo schattig blijven ...

Familiegevoel

In Jurassic Park ontmoeten we Alan Grant (Sam Neill) die het niet zo heeft voor kinderen: ‘Oh, Ellie, look, they‘re noisy, they‘re messy, they‘re expensive.’ zegt ie. Heerlijk is het dan ook dat net hij naar het einde toe van de film bijna als een vaderfiguur omgaat met de kleinkinderen van John Hammond (Richard Attenborough): Tim (Joseph Mazzello) en Lex (Ariana Richards). Ook in Jurassic World, van regisseur Colin Trevorrow, zit de struggle met familie/gezinsgevoelens en hoe moeilojk het is om (familie)banden aan te halen of te onderhouden. Hier zijn het Zach (Nick Robinson) en Gray (Ty Simpkins), wiens ouders op het punt staan om te scheiden, die al een hele tijd hun tante Claire (Bryce Dallas Howard) niet meer hebben gezien. Want zij heeft het druk druk druk als operations manager van Jurassic World.

Egoïsme wordt gestraft

In beide films worden zij die enkel met zichzelf bezig zijn en geld verdienen het hardst gestraft. In Jurassic Park zijn dat de corrupte computerprogrammeur Dennis Nedry (Wayne Knight ) en de advocaat Donald Gennaro die de investeerders van het park vertegenwoordigt (Martin Ferrero). In Jurassic World zijn dat Zara (Katie McGrath), de persoonlijke assistente van Claire, die Claires twee neefjes uit het oog verliest omdat ze niet (goed) naar hen omkijkt en Vic Hoskins, het hoofd van de veiligheid bij InGen die de Velociraptors wil inzetten voor militaire doeleinden (Vincent D‘Onofrio).

Menselijk worden

De boog die we Claire zien maken in Jurassic World is vergelijkbaar met die van Alan Grant in Jurassic Park. Ze is als operationeel manager zo hard bezig met cijfers halen en scoren dat ze alle voeling met het park en de bezoekers eigenlijk kwijt is geraakt. Ze praat niet over dieren maar over items. Cruciaal voor haar personage is dan ook de hartverscheurende sterfscène van de Brachiosaurus waarop ze gaat beseffen dat wat ze doet wel om dieren gaat die gevoelens hebben. Het is dan dat ze inziet dat ze samen met Dr. Henry Wu (BD Wong), de geneticus die ook in Jurassic Park te zien was, veel te ver is gegaan in het creëren van een exemplaar dat groter, luider en vooral meer tanden moest hebben om nog meer bezoekers te lokken.

Limieten op winstbejag, innovatie en groei

Haar personage volgt daarnaast ook tegelijkertijd dezelfde boog als John Hammond (Richard Attenborough) in Jurassic Park. Je kan kosten noch moeite sparen hoog in het vaandel dragen in je organisatie, er zijn altijd limieten op winstbejag, innovatie en groei. En de natuur vindt zoals Dr. Ian Malcolm (Jeff Goldblum) in Jurassic Park stelt, altijd een uitweg. Alle dino’s zijn wijfjes in Jurassic Park. Maar van sommige dieren (zoals kikkers of anemoonvissen zoals Nemo uit Finding Nemo) is geweten dat ze van geslacht kunnen veranderen als de situatie daarom vraagt. In Jurassic World is het Lowery Cruthers (Jake Johnson), de medewerker met Jurassic Park t shirt in de controlekamer die de sceptische man mag spelen en zijn bedenkingen uit. Hij krijgt de seksistische opmerking van Claire: ‘Be a man for once in your life.’

Complexe man-vrouw relaties

Dat brengt ons naadloos bij de man-vrouwrelaties die toch wel complex lijken in beide films. In Jurassic Park is er meer dan wederzijds respect tussen Alan en Ellie, en werken beiden al een tijd erg goed samen. Toch slagen ze er niet in om een koppel te vormen. En ook tussen Claire en Owen Grady (Chris Pratt), de Velociraptor expert, bloeit er wat, maar ze weten allebei niet goed hoe ze met elkaar moeten omgaan en wie wanneer de leiding moet nemen tijdens een operatie. Owen wil haar voor laten gaan, zeg maar de klassieke gentleman spelen, maar dat wordt gewoon genegeerd. Op het einde stellen ze om samen te blijven want dat verhoogt hun overlevingskansen. Een eerder rationele dan wel emotionele beslissing dus.

(lees verder onder de foto)

© Universal Pictures

Feminisme

Wat vooral opvalt als je 27 jaar later Jurassic Park bekijkt is hoe feministisch die film is. Ellie wordt – zoals dat hoort - gerespecteerd als experte in haar domein, ze is niet verlegen om het vuile werk op te knappen (haar hand in een hoop kak van de Triceratops steken op zoek naar de reden waarom het dier elke zes maanden ziek is: de oplossing reikt Spielberg weliswaar aan door Laura Dern even stenen in haar hand te laten houden, maar wordt niet expliciet vermeld), vervolledigt Ians woorden: ‘God creates dinosaurs. God destroys dinosaurs. God creates man. Man destroys god. Man creates dinosaurs.’ met ‘Dinosaurs eat man. Woman inherits the earth.’ en overrulet Hammond die stelt dat hij met Robert Muldoon (Bob Peck) zou moeten gaan in het park naar een elektriciteitskast om het park terug onder stroom te krijgen omdat hij een man is met ‘Look. We can discuss sexism in survival situations when I get back.’ Lex, een tienermeisje, slaagt er trouwens in om via het Linuxsysteem de controlekamer in het park weer te beveiligen. Eerder bleek ze grote fan van de interactieve cd-roms die in de auto’s bij de tour zitten.

Geloof niet blindelings in automatisering, vooruitgang en technologie

Nu nog zie je zelden vrouwen als IT’er in films mee het verhaal een beslissende wending geven (Sandra Bullock in The Net was daar ook een uitzondering). Hoewel je Lex in zekere zin ook als een heldin kan zien van de film die mee oplossing gericht denkt, is de teneur van zowel Jurassic Park als Jurassic World dat je niet blindelings mag geloven in vooruitgang, automatisering en technologie. Maar dat er steeds iets is dat een computer over het hoofd kan zien. Terwijl menselijk gedrag, zeker als er veel geld mee gemoeid is en jaloezie, al even onvoorspelbaar is.

Verwijzingen

Visueel verwijst Jurassic World heel veel naar Jurassic Park, zo zien we de oude nachtkijkers, de jeeps, het verwoeste en vervallen bezoekerscentrum terugkeren. Maar ook de scène waarin met een borsteltje een bot opgegraven wordt, komt nagenoeg in beide films exact voor, net als de ogen van de Indominus rex naast een wagen die verwijst naar wat de T Rex doet in Jurassic Park. En uiteraard is er ook het doek met de getekende Velociraptor op in Jurassic World wat de nagelbijtende finale inluidt tussen Lex, Tim en drie Velociraptors in de keuken in Jurassic Park, Mr. DNA, een geanimeerde DNA string die in beide bezoekerscentra voorkomt en Jeff Goldblums foto zien we in Jurassic World op de achterflap van een boek.

Bangelijk goeie cinema

Hoewel Jurassic World een stuk dankbaarder is qua effects voor een 4DX-versie en die veelvuldiger voorkomen dan in Jurassic Park, denken we maar aan het windeffect tijdens de helikoptervlucht, het gespetter bij de Mosasaurus, het woeste gebeuk wanneer de Indominus rex de bol waarin Zach en Gray zitten als een speelgoedje kapotslaat, de wilde rit tussen de Velociraptors die de Indominus rex achternazitten, de grandioze finale tussen de Indominus rex, T Rex en Mosasaurus, is het toch Jurassic Park (met o.a. geureffect bij de Brachiosaurussen en gespetter wanneer er een in het gezicht van Lex niest) – opnieuw – die ons kippenvel weet te bezorgen. Die helikoptervlucht over de vallei richting Jurassic Park begeleid door de magistrale heroïsche muziek van John Wiliiams: het zorgt voor een fe-no-me-na-le beleving. Kijk, het bewijst nog maar eens wat voor een dijk van een film Steven Spielberg 27 jaar geleden afleverde wanneer die zo veel jaar later nog steeds hetzelfde met ons doet: ons in vervoering brengen. Daar is een omschrijving voor. Dat noemen ze bangelijk goeie cinema.

< Bert Hertogs >