Recensie David Copperfield ★★★

Het Brits-Amerikaanse kostuumdrama The Personal History of David Copperfield (hierna korten we de titel gemakshalve af tot David Copperfield) van Armando Iannucci baseerde zich op Charles Dickens Victoriaanse roman The Personal History, Adventures, Experience and Observation of David Copperfield the Younger of Blunderstone Rookery (which he never meant to be published on any account). Het is een van Dickens meest autobiografische werken, zo vertelt hij hoe het is om te werken in de fabriek wat hij zelf ook aan de lijve heeft ondervonden. Hoewel de omgeving grauw is en de kloof tussen de verschillende klassen, rijk en arm gigantisch in het negentiende eeuwse Engeland, is de prent erg optimistisch en gaat die over de mogelijkheid om jezelf emotioneel en moreel te ontwikkelen. ‘Don‘t worry. You‘ll make it through. And you‘ll have quite the ride on the way.’ is dan ook de moraal van het verhaal.

Toegegeven, zeker in het begin van de film houdt Armando Iannucci er een pittig verteltempo op na. De montage, beeldvoering en cinematografie is ronduit flitsend voor het genre en de dialogen spits. Maar de regisseur slaagt er helaas niet in dat tempo en het schalkse de ganse tijd aan te houden waardoor we rond de tachtigste minuut op onze klok kijken. Naar het einde versnelt hij echter opnieuw (die stormscène!) waardoor je als kijker moeiteloos opnieuw in het verhaal gezogen wordt. Kortom: we zien een film die de spanningsboog heeft van een U, met een dip in het midden dus. Die zou je kunnen samenvatten als from hero to zero to hero to zero to hero. Of hoe Copperfield het zelf ook in het begin van de film stelt: ‘Whether I turn out to be the hero of my own story or whether that station will be held by anybody else these moments must show.’

David Copperfield (Dev Patel, o.a. gekend van Slumdog Millionaire) wordt rijk geboren maar zijn brute stiefvader Mr. Murdstone (Darren Boyd) die hem ervan langs durft geven, stuurt hem al meteen naar de kostschool wanneer de jongen volgens hem een leerachterstand heeft opgelopen. Copperfield blijkt gewoon zich niet gemakkelijk te voelen als hij voor een publiek moet voorlezen dan ziet hij letters en woorden namelijk dansen (iets waar hij achteraf, de film start met een lezing/toespraak van hem in het theater kennelijk niet langer last van heeft). Hij is dus gegroeid daarin.

Maar de tol die hij heeft moeten betalen is wel groot. Zo moet ie na zijn studies aan de slag in een fabriek waar flessen gemaakt worden. Per fles die er sneuvelt wordt een halve dag loon ingehouden. Hij breekt er op dickensiaanse manier mee door wat flessen stuk te slaan. Als je (bijna) niets verdient en daar wordt en deel van afgehouden, wordt er bijna niets afgehouden, luidt zijn redenering. Kort na zijn aankomst – de genereuze Wilkins Micawber zorgt voor onderdak – blijkt hij het vooral zelf te moeten gaan redden. Micawber stelt dat ze met hun twee overal mogen gaan en vrij zijn, tot puntje bij paaltje komt en er op zowat elke hoek schuldeisers opduiken. De man zal dan ook met zijn gezin in de gevangenis belanden omdat ze bankroet zijn. Later komen ze er even een beetje bovenop maar al gauw komen ze terug in de problemen en moeten ze op straat leven.

Ook Copperfields leven is op zijn zachtst gezegd een hobbelige rit. Hij ziet geen andere uitweg dan naar zijn tante Betsey Trotwood (Tilda Swinton) trekken in Dover. Tijdens zijn tocht wordt zijn jas gestolen. Maar gelukkig slaagt hij er wel in om zijn doosje met papiertjes waarop hij allerlei ideeën en gedachten zette te redden. Met veel gevoel voor detail (en vergelijkingen) beschrijft hij al wie hij heeft leren kennen (en dat maakt deze film op taalkundig vlak ook erg rijk).

Kort samengevat zijn er drie categorieën van personages in David Copperfield: zij zonder moreel kompas zoals de frauduleuze boekhouder Uriah Heep, neergezet door Ben Whishaw en Copperfields neerslachtige studievriend James Steerforth, gespeeld door Aneurin Barnard, die ervandoor gaat met Emily (Aimée Kelly) die verloofd is met Ham (Anthony Welsh) en haar koudweg verlaat in Frankrijk.  Daarnaast zijn er ook personages die wel emotioneel en moreel ontwikkeld zijn. Dat zijn Agnes Wickfield (de rijpe dochter, neergezet door Rosalind Eleazar, van meneer Wickfield, gespeeld door Benedict Wong. Hij is jurist van Betsey Trotwood maar is tevens alcoholicus) en Mr. Peggotty (Paul Whitehouse) die Ham en Emily onder zijn hoede neemt. En dan heb je nog diegenen die in volle morele/emotionele ontwikkeling zijn zoals het hoofdpersonage uit deze roman.

Met David Copperfield komt alles goed - zoals de eerste minuten al aangeven - want hoewel zijn tante zwaar teleurgesteld is dat hij geen meisje was bij de geboorte en zo paste om meter te worden zal ze toch haar verantwoordelijkheid nemen. Ze ziet dat haar neef talent heeft en stuurt hem dan ook naar een school in Canterbury. Maar het lot slaat opnieuw toe wanneer ze door Uriah Heep opgelicht worden en zijn tante al haar bezittingen verliest. Het is dankzij Micawber (Peter Capaldi) dat de schriftvervalsing aan het licht komt, de tante terug haar bezittingen krijgt en Copperfield uit noodzaak daarvoor in een armtierig kamertje al aan zijn eerste roman begonnen was en gesteund wordt (weliswaar dan nog als een ultiem en laatste redmiddel) om iets met zijn talent te doen. ‘Schrijf me uit je verhaal’ vraagt Dora Spenlow, de dochter van een advocaat, waarmee Copperfield trouwde en bij wiens vader hij stage deed. Het meisje is erg naïef en wat dom, en maakt dus geen evolutie door reden ook waarom ze wellicht niet in het uiteindelijke verhaal past. Copperfield vindt dan toch nog de liefde bij Agnes waar hij jarenlang een goede band mee had.

David Copperfield is een vat vol tegenstellingen: hip en snel versus negentiende eeuws, kil en somber versus warm, dromerig en kleurrijk.

< Bert Hertogs >