Recensie De binnenkamer van Binta ★★★

Het leven in een tehuis voor kinderen, die thematiek brengt Aminata Demba op een tekst van Hanneke Paauwe in een regie van Jo Roets in de binnenkamer van Binta. Het meisje wacht op haar moeder waar ze een cadeau voor heeft gekocht want het is haar verjaardag. Maar de vrouw daagt niet op hoewel haar dochter vijf minuten voor het bezoekuur voorbij is er nog in blijft geloven dat de trein vertraging of zo zou hebben.

Voor we op onze plaats gaan zitten op de tribune krijgen we eerst een rondleiding en wordt er stilgestaan bij de buitenkant van het decor dat Studio Kuurjeus voor haar rekening nam. Het decor is namelijk ook een installatie die kinderen helaas in coronatijden niet kunnen ontdekken. Maar een rondleiding die al meteen context geeft aan de thematiek die de voorstelling zal benaderen, kan wel. Zo worden de jongsten interactief betrokken bij wat kinderen absoluut niet mogen ontbreken. Liefde is een topantwoord, andere woorden die we in krijt ontdekken zijn onder andere geborgenheid, 1 zak snoep per dag, frieten, chips enz. Geheimpjes kunnen er ook op een wand geschreven worden met onzichtbare inkt die pas zichtbaar wordt in blacklight, en verder zijn er geuren, zoals die van bezwete turnpantoffels, vanille en Vicks. Verder wordt de nieuwsgierigheid van de kinderen geprikkeld wanneer ze door een gaatje kunnen kijken of iets kunnen voelen. Of krijgen ze enkele dilemma’s voorgeschoteld: wat het ergst zou zijn: pleegkind of weeskind zijn, een papa die ernstig ziek is of een die in de gevangenis zit bijvoorbeeld. Ook worden verschillende redenen opgenoemd waarom kinderen gescheiden worden van hun ouders: geweld, alcohol, drugs, verslaving aan medicijnen en (seksueel) misbruik zijn onder andere enkele redenen. Die rondleiding is meteen ook een soort voorbespreking, die context geeft aan de voorstelling.

Hoewel de voorstelling zelf met Aminata Demba erg kleurrijk begint en flitsend en zo is met zelfs een tv quizje dat ze met ons speelt (ook om onze vooroordelen uit de wereld te helpen): wie er onder andere geplaatst is in het kindertehuis omdat haar ouders maar kinderen blijven maken terwijl ze niet in staat zijn om ervoor te zorgen, zowel financieel als praktisch niet met zo velen … is het toch vooral een pittige en best wel zware brok die Aminata Demba en Laika hier op een zo toegankelijk mogelijke manier willen brengen. Als we de vergelijking maken met de musical Annie, over een weeskind, is daar het vooral de hoop in het lied ‘Tomorrow’ dat de bovenhand haalt. In de binnenkamer van Binta echoot eerder ‘It’s a hard-knock life’.  

Het punt is ook dat De binnenkamer van Binta aan een razendsnel wat hyperkinetisch tempo begint, een reden ook waarom de moeder van Binta haar dochter niet aankon en haar dochter haar energie nu kwijt kan bij karate (met Bruce Lee kennelijk als idool als we dat mogen afleiden uit de posters die in een van haar kastjes hangt). Binta neemt de schuld dan ook op zich: ‘als ik niet zo’n druk kind was, was het allemaal niet zo gebeurd.’ Jammer is dat net dat complex, dat valse schuldgevoel in deze voorstelling onvoldoende geplaatst of gecounterd wordt met andere argumenten.

De voorstelling verschiet al heel snel zijn kruit. Lees: na enkele minuten zijn zowat het merendeel aan schuifjes en kastjes die een voorwerp verbergen waar een verhaal aan gekoppeld wordt getoond. Een halve voorstelling moet het dus met een pak minder prikkels doen. En dan begint, ook al duurt de voorstelling zelf maar iets meer dan een uurtje die toch wat te slepen. Ook de sfeer kantelt soms naar een zelfs erg sarcastisch gezongen lied ‘Polycarbonaat’ dat gaat over veiligheidsbeglazing dat gebruikt wordt voor onder andere ziekenhuizen, gevangenissen, scholen en – jawel – ook kindertehuizen. Vraag is in hoeverre de doelgroep (9+) enige notie heeft van dit sarcasme.

Joeri begeleidt Binta op synths en drums. Over Benny, een jongen die wat verderop zit en die altijd zijn zus Vanessa pest, weet ze dat zijn moeder rode vlekken van de stress in haar hals krijgt. Steeds wanneer zijn moeder vertrekt na het bezoekuur, gaat Benny door het lint. Joeri van zijn kant zit zelfs tijdens de schoolvakantie gewoon in het kindertehuis. Niemand komt hem halen om mee op vakantie te gaan en de enigen waar hij bij terecht kan zijn dan ook zijn begeleiders.

De binnenkamer van Binta is dus behoorlijk wisselend qua kleurgebruik en qua sfeer, en de donkerte is steeds latent aanwezig. ‘Achter elk litteken schuilt er een verhaal. Iedereen probeert ze te verbergen. Maar het eerste litteken krijgen we al bij onze geboorte in de vorm van een klein schattig naveltje’, komen de kinderen te weten. Die eerste zinnen van Aminata tonen al meteen de evenwichtsoefening die de ganse voorstelling constant maakt, niet té donker en zwaarwichtig aan de ene kant willen zijn, maar wel realistisch, educatief in combinatie met toch een sprankeltje hoop bieden aan de andere kant.

De tekst die wellicht het hardste snijdt, is de spreekbeurt over kinderen die verlaten worden, wat van alle tijden is. Van Mozes die in een mandje op de Nijl gezet werd omdat ie geen meisje was: ‘de eerste onbegeleide minderjarige vluchteling’ klinkt het waarbij de link naar vluchtelingen die nu dobberen op het water in de hoop de oversteek te kunnen maken gelegd wordt. Het verschil? Het rieten mandje is nu een rubber bootje. Bij de oude Grieken werden er baby’s gewoon op straat achtergelaten, bij de Romeinen stelde de Twaalftafelenwet dat ouders hun mismaakte kinderen mochten doden, ook gezonde meisjes mochten om het leven gebracht worden. Tussen 500 en 1.500 na Christus kwamen ongewenste kinderen in de kloosters terecht en werden zij arbeiders, bedienden of slaven. Tijdens WOII werden veel Joodse kinderen, zigeunerkinderen en kinderen met een beperking in vernietigingskampen omgebracht vaak door vergassing. En in 2020 zijn er op 20 jaar tijd 14 moeders die hun kind in de vondelingenschuif in Antwerpen achterlieten. Conclusie: zelfs nu nog is het voor de meeste kinderen geen cadeau om een kind te zijn, zij worden mishandeld, genieten niet van de vrijheden die wij kennen, worden verwaarloosd (omdat de ouders geen tijd hebben voor hun opvoeding en omdat ze zich moeten focussen om rond te komen), zijn een wees- of pleegkind, of worden zelfs bv. als kindsoldaat ingezet.

De binnenkamer van Binta brengt een pittig thema over kinderen die gescheiden worden van hun ouders op een zo toegankelijk mogelijke manier. Maar de flitsende vormgeving en vooral het snelle spel in het begin kunnen niet verbergen dat de ondertoon van deze voorstelling toch behoorlijk ernstig en donker is. Jammer dat het tempo en de spanningsboog behoorlijk inzakt naarmate de voorstelling vordert en er te veel kruit in het begin verschoten wordt al kan ook veel te maken hebben met het feit dat je nu eerst de installatie ontdekt en daarna pas de voorstelling ziet en dus eigenlijk al meer info hebt vergaard dan de voorstelling zelf integreert, terwijl dat oorspronkelijk pas voorzien was om nadien geserveerd te worden.    

< Bert Hertogs >

Credits:

concept & spel Aminata Demba concept & tekst Hanneke Paauwe regie Jo Roets muziek Sam Gysel scenografie Studio Kuurjeus kostuums Maartje Van Bourgognie dramaturgie Mieke Versyp zintuiglijk advies Peter De Bie