Recensie Oslo ★★★★1/2

Een wondermooie gestileerde film die gebaseerd is op waargebeurde feiten, nl. de totstandkoming van de Oslo-akkoorden van 13 september 1993, dat is Oslo dat Bartlett Sher regisseerde. In de prent, een herwerking door J.T. Rogers eigen theaterstuk dat bekroond werd met een Tony Award, zien we hoe de historische akkoorden tussen Palestijnen en Israëli’s ver van alle protocol tot stand kwamen. Een onofficieel kanaal werd opgestart onder het mom van een academisch treffen in Borregaard Manor in Noorwegen zogezegd om er over de economische toekomst van de regio te praten maar in feite hadden ze als doel om van beide zijden vertegenwoordigers aan de onderhandelingstafel te krijgen opdat er tot een dialoog gekomen kon worden, het verleden gelaten voor wat het is, maar aan het heden en de toekomst gedacht kon worden. Uiteindelijk zou blijken dat de onofficiële onderhandelingen (dus zonder de VS, waarover verder fijntjes gesteld wordt dat in andere diplomatieke zaken de VS soms net een akkoord dat in de pijplijn zit tegenwerkt) in Oslo wél tot resultaten zouden leiden dan de officiële die in Madrid in 1991 opgestart waren. De film toont hoe de Noren, en dan vooral de vrouwen niet zelden de situatie waar de discussies hoog opliepen en zelfs tot het allerlaatste moment de mislukking dreigde, toch de situatie wisten te ontmijnen, al was het maar met een heerlijk dessert bv. Maar ook dat je dan wel als principe kan gesteld hebben om niet tussen te komen, en enkel te faciliteren, dat je toch op een bepaald punt in de onderhandelingen betrokken wordt.

Het is de Noorse socioloog Terje Larsen (Andrew Scott) die Yair Hirschfeld (Dov Glickman), die doceert aan de universiteit van Haifa in alle discretie samen brengt met Abu Ala (fenomenaal vertolkt door Salim Dau). Hirschfeld neemt op dat moment een risico omdat het toen bij wet verboden was dat Israëliërs PLO-leden ontmoetten. Uit dat gesprek blijkt dat er meer onderhandelingsruimte is dan wat de officiële gesprekken die gevoerd worden, dan doen uitschijnen.  Larsen en zijn vrouw Mona Juul (Golden Globe winnares Ruth Wilson), een Noors minister van buitenlandse zaken hosten de informele, onofficiële ontmoetingen die vanaf dan plaatsvinden en zullen leiden tot het akkoord: ‘In this room we will find peace or there will be no peace’. 

Oslo toont dan ook zeer goed aan dat onbekend ‘Het zijn niet de demonen die ik verwacht had. Ik zie me er een deal mee sluiten.’ onbemind is. En vanuit beide kanten zal er voor het eerst, aanvankelijk met behoorlijk wat schroom, een hand gegeven worden. Wat de film ook zo interessant maakt, naast de prachtige instrumentale pianomuziek die erin verwerk is, is dat ie inzage biedt hoe moeilijk het is en wat voor tijd en energie er nodig is om uiteindelijk tot een politiek akkoord te komen. De film kan dus leken inzicht bieden in hoe (moeilijk) politieke besluitvorming tot stand komt omdat er langs beide zijden de bereidwilligheid moet zijn om water bij de wijn te doen om zo tot een compromis te komen.

Het resultaat is een akkoord dat achteraf weliswaar niet tot in de belangrijkste zaken (wat met Jeruzalem? bv.) maar wel o.a. op details als wat met het vuil en belastingen ‘garbage and taxes is what makes a government. How will you be a government?’ afgeklopt werd, wat uiteindelijk ook opnieuw voor onstabiliteit in de regio zorgde. Maar het beeld, de drijfveer waarom men een akkoord wil, twee mannen van beide zijden: de ene met een vuurwapen, de andere met een ander wapen, die eigenlijk dezelfde angstige blik in hun ogen hebben, die niet in die situatie willen verkeren waarin ze beland zijn, is ijzersterk en is tot op de dag relevant, zeker met het huidige staakt-het-vuren indachtig. Oslo trekt dan ook voluit de kaart van het humane, van respect tonen ten opzichte van elkaar, dat het uiteindelijk allemaal hier wel gaat om mensenlevens.

Dat je aan afspraken en grenzen houden binnen het kader van onderhandelingen, lastig is, toont de film al snel. Larsen definieert de vergaderruimte waar de debatten enkel tussen de Israëli’s en Palestijnen plaatsvinden, zonder dat er een andere partij aanwezig is, als de enige plek waar het debat gevoerd kan. Tijdens het eten of het nuttigen van sterke drank achteraf, wil ie dat iedereen elkaar beter leert kennen via informele babbels over hun vaders bv. Maar na verloop van tijd, wanneer Uri Savir (Jeff Wilbusch), Directeur-generaal van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken en onderminister van Shimon Peres, later in de serie besprekingen mee aan tafel komt, wordt het informele karakter van de ontmoetingen formeler, wordt er ook tijdens de debatten in de vergaderruimte gegeten, tot zelfs van gedachten gewisseld in een 1 to 1 tijdens een wandelingetje.

De verdienste ook van deze film, waarin gelogen (‘Wat is een leugen? Een droom die zou kunnen uitkomen’), gelekt en gebluft wordt (wat een akkoord steeds moeilijker maakt omdat het vertrouwen dun is), de emoties hoog oplaaien maar toch de bereidwilligheid gevonden wordt om in contact en in dialoog te blijven met elkaar, is hoe het eigenlijk een redelijk saai onderwerp (politieke besluitvoering) toch op een spannende maar tevens ook fraai gestileerde, verfijnde manier weet te brengen met een emotionele catharsis die je kippenvel bezorgt naar het einde toe.

< Bert Hertogs >

Oslo is vanaf 30 mei 2021 exclusief te zien op Streamz en Streamz+.