Recensie De eerste keer ★★★★

‘Ik zie punten. Lijnen. Patronen.’, ‘Waar ben ik?’, ‘Ik lig hier als een object’, ‘Paniek en hysterie vullen de ruimte’, het zijn de eerste zinnen uit de ontzettend sterke monoloog De eerste keer van Dahlia Pessemiers (o.a. De Ridder, Flikken, Zonde van de zendtijd) die ze zelf brengt in de tuin van het Wilrijkse Berkenrijs. Wat er precies gebeurd is met het personage dat ze neerzet, komen we samen met haar te weten. De voorstelling gaat dan ook over een nieuw begin voor iemand, of beter: over herbeginnen.

Pessemiers hanteert daarbij een knappe vertelstijl, ze weet te intrigeren en houdt die spanningsboog ook al laten de vogels in de buurt bij de ondergaande zon fel van zich horen, strak. Een vrouw horen we zich opnieuw opbouwen, via een vergeten verleden haar toekomst tegemoet. Maar op een dag zal ze te weten komen wat ze heeft meegemaakt en hoe haar geschiedenis was. De inhoud van de voorstelling kantelt dan dermate, dat dit bijzonder verrassend werkt, zonder dat het integere, ja zelfs fragiele karakter ervan verloren geraakt.

Opgevangen wordt het personage dat de actrice neerzet door Abbie. Ze weet niet wie ze is. Honderden vragen stelt Abbie. ‘Elke dag probeert ze te doorgronden of mijn niet weten waar is.’ Wanneer ze terug naar huis mag, heeft ze al ontdekt dat ze kan lezen. En brood roosteren dat gaat vanzelf. Dat kan ze nog. Net als fietsen. ‘Mijn voeten halen mijn hersenen in.’ Dansen met Abbie in de keuken, dat is andere koek. Ze oefent, spreekt en neemt alles op cassettes op. ‘Met de beste versie daar stap ik dan de echte wereld mee in. Iedereen herschrijft zijn eigen herinneringen.’ klinkt het.

En dat zal ze ook, al blijft die nieuwsgierigheid om te weten wie Abbie is en waarom ze vergeving vroeg voor ze stierf aan haar kleven. Sterven, een begrip dat ze ook terug moet leren. ‘Ze slaapt in. Drie dagen wacht ik.’

Beetje bij beetje komen de persoonlijkheidskenmerken van de vrouw terug. Soms vanzelf, soms door mensen die een rouwbetuiging stuurden naar aanleiding van de dood van Abbie te interviewen. Tot dan weet ze dat ze een halve jongen was vroeger. En dat ‘just is just’ is wanneer ze zich afvraagt waarom mensen dingen vertellen aan kinderen die niet waar zijn zoals de paashaas en Sinterklaas.

Stelselmatig zal ze opnieuw, weliswaar niet zonder angst, leren zelfstandig te zijn. In de eerste keer wordt voor het eerst naar de bakker gaan, een spannende gebeurtenis, wat het ook is. Niets zo lastig mocht je vergeten wat je bestelling precies nu weer was … Zo doet Dahlia’s personage alles voor de eerste keer met volle goesting. Hoewel, het dus eerder opnieuw een eerste keer beleven is. Het broze verschil tussen waarheid en leugen stipt ze daarbij aan: ‘Vertel ik nu een oude leugen dan wat een nieuwe waarheid is?’, ‘Ze heeft me een verleden gegeven dat niet mijn geschiedenis is.’ en ‘Nu moet ik een oorlog aangaan met wie ik ben.’ klinkt het onder andere.

Het knappe aan de tekst van De eerste keer is dat die ook zeer mooi, ja zelfs poëtisch taalgebruik hanteert. ‘Het tikken van de regen brengt mijn gedachten een beetje tot stilstand.’ en ‘Het is alsof ik oesters zoek op laag water.’ zijn enkele van die pareltjes die in deze zeer mooie monoloog steken.

< Bert Hertogs >