Recensie Un triomphe ★★★★

De Franse dramedy Un triomphe van Emmanuel Courcol werd geselecteerd voor Cannes vorig jaar. Terecht want de film die gebaseerd is op waargebeurde feiten die zich in Zweden in de jaren ’80 hebben afgespeeld, boeit. Un triomphe gaat niet alleen over de goesting om het spel, om te acteren die aangewakkerd wordt bij gevangenen die de ganse dag niets anders te doen hebben dan te wachten. Wachten op hun eten. Wachten om gelucht te worden. Wachten om activiteiten te doen. Wachten om (alweer) gefouilleerd te worden. Courcol trekt dus de humane kaart en toont dat een gevangenisregime mensen ontmenselijkt. Wanneer ze wel iets kunnen bijdragen en zich gepassioneerd ergens voor kunnen inzetten, kunnen ze zich nuttig maken, hun hersenen aan het werk zetten en hun energie en creativiteit botvieren.

In Un triomphe gaat acteur Etienne (Kad Merad) die al enkele jaren geen rol meer aangeboden krijgt als regisseur aan de slag van enkele gedetineerden. De mannen blijken talent te hebben en vooral gedreven te zijn, om zich te tonen voor hun familie, kinderen, vrouw enz. Tijd zat hebben ze om in hun cel hun tekst te leren. Maar voor de ene is dat al wat moeilijker dan de ander. Drugs heeft nu eenmaal geen al te beste invloed op de hersencellen. Tijdens zijn eerste ontmoeting met de gevangenen, Etienne wil niet weten waarom ze in de cel zitten en behandelt ze zo als gelijken zonder vooroordelen, hoort ie dat ze bij zijn voorganger fabels moesten spelen wat niet iedereen even goed kon smaken. Stand up comedy willen anderen dan weer brengen. Nadat ze een fabel gespeeld hebben in de gevangenis voor andere gedetineerden, ontspruit het idee bij Etienne om met hen in een echt theater een voorstelling te geven: het théâtre de la Croix-Rousse in Lyon. Hij weet Stéphane (Laurent Stocker) waar ie jaren geleden nog mee op de planken Becketts Wachten op Godot mee speelde te overtuigen om hen een kans te geven om een avond op te treden.

Het stuk dat ie voor ogen heeft, is Wachten op Godot. Het ideale werk vindt ie omdat wie anders dan gedetineerden die dag in dag uit bijna niets anders doen dan wachten die absurde wereld van buiten de gevangenis kunnen oproepen, maar wat tegelijkertijd ook een pleidooi tegen gevangenschap wordt. Het absurd werk komt ook tegemoet aan een deel van de gevangenen in de groep die humor wil brengen, terwijl enkele anderen het serieuze werk willen brengen. Het perfecte compromis dus. Zo wint de man gaandeweg krediet, ook omdat ie er volledig voor gaat. Ook al betekent dat de gevangenisdirectrice overtuigen dat hij na verloop van tijd meer uren wil om met zijn groep aan de voorstelling te kunnen werken, en de goedkeuring krijgen om buiten de gevangenismuren op te treden. Dan botst ie meermaals tegen de beperkingen van het systeem waar uiteindelijk de rechter telkens het laatste woord heeft.

Wie toneel haat, zal ontegensprekelijk zijn ding niet vinden in Un triomphe. Maar wie dat wel doet, ziet via deze film een ontzettend interessante invalshoek rond Wachten op Godot – ook al blijven we het een stuk vinden dat enorm veel vergt van het publiek. De voorstelling wordt een succes, een tour volgt en zelfs de kers op de taart: een uitnodiging om in het Odéon theater in Parijs te spelen. Maar hoe meer de gevangenen proeven van de (artistieke) vrijheid, hoe meer ze er naar gaan hunkeren. Hoe meer zij en vooral Etienne gedaan krijgen, hoe lastiger de relatie wordt met de cipiers die hen in het gareel willen blijven houden en hen bijvoorbeeld niet toelaten om geschenkjes die ze van hun fans ontvangen mee te nemen naar hun cel. Er zou maar eens drugs in een knuffelbeest kunnen zitten bijvoorbeeld …   

Een triomf gaan we Un triomphe niet noemen, maar de mix tussen drama en komedie, tussen tragiek en humor die net als in Wachten op Godot ook te vinden is in het bestaan van gevangenen en buiten de gevangenismuren, zit wel erg goed.

< Bert Hertogs >