Recensie The Last Duel ★★★★★

The Last Duel is een ijzersterke film die gebaseerd is op waargebeurde feiten uit 1386 en het boek dat Eric Jager daarover schreef. Ridley Scott levert een opvallend hedendaagse twee uur en half durende prent af die veel verder gaat dan een #MeToo-verhaal uit de Middeleeuwen. Scott stuurt alle romantische beelden die ontstaan kunnen zijn over die periode met zijn jonkheren, jonkvrouwen en ridders de laan uit. Wat hij toont, zeker in de straffe gevechtsscènes is rauw. Wat er op het slagveld gebeurt wreed. Er valt met andere woorden weinig hoofs te beleven. Vrouwen in die tijd behoorden tot je vermogen als man. Werd je vrouw verkracht dan werd het vermogen en eer van je man aangetast. En was het zaak of ie achter je zou blijven staan, ook al was het vaak woord tegen woord (bij gebrek aan bewijs of getuigen). Door het verdict in de handen te leggen van God via een duel, werd dan beslecht wie de waarheid sprak. Verloor de man van de verkrachtte vrouw en werd die gedood, dan volgde ook een gruwelijke dood die tot een half uur kon duren voor de vrouw in kwestie die levend werd verbrand.

Dat laatste is toch een detail dat Marguerite de Carrouges (Jodie Comer) liever eerder had willen weten voor ze haar man Sir Jean de Carrouges (Matt Damon) klacht liet neerleggen in Parijs en voor een kerkelijk proces liet gaan. Dan begrijpt ze waarom Jeans moeder Nicole (Harriet Walter), die vroeger ook verkracht werd, altijd gezwegen heeft en gewoon is blijven doorgaan met haar leven. Marguerite is na vijf jaar huwelijk eindelijk zwanger geraakt. Het duel en de uitkomst voor haar (leven of dood) volgt kort nadat ze beviel. Dat levert met stip de sterkste quote van de film op waarbij ze zichzelf op de tweede plaats zet: ‘Een kind heeft zijn moeder meer nodig dan een vrouw gerechtigheid’.

Ridley Scott brengt The Last Duel in drie hoofdstukken. Eerst zien we de waarheid vanuit de ogen van Jean, vervolgens die vanuit die van Jacques LeGris (Adam Driver), die door Marguerite beschuldigd wordt van verkrachting en eindigen doet hij met Marguerites versie die de waarheid toont. Daarmee ondersteunt de regisseur de visie dat de werkelijkheid zoals de mannen die zien gekleurd is. Want zowel ijdelheid (in het geval van Jean) als verliefdheid (in het geval van Jacques) verblindt.

Marguerites verklaring zorgt ervoor dat Marie haar vriendschap met haar verbreekt. Sterker nog, een anonieme verklaring van Marie aan de rechtbank voor koning Charles VI (Alex Lawther) zal stellen dat Marguerite Jacques knap vond, er weliswaar niet aan toevoegend dat hij volgens haar man niet te vertrouwen is. In de ogen van Marie heeft Marguerite de zaken uitgelokt. Kortom: slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag zien zich soms helemaal niet gesteund door hun seksegenoten en vriendinnen.

Jacques is net als Marguerite belezen en heeft net als zij ook verschillende talen onder de knie. Hij geraakt geïntrigeerd door haar en vraagt zich dan ook af wat zij in godsnaam heeft gezien in Jean met wie ze getrouwd is omdat haar vaders naam al bevuild was. De man had als vazal immers een betaalachterstand waardoor hij een stuk land dat tot Marguerites bruidsschat behoorde heeft moeten afstaan aan graaf Pierre d‘Alençon (Ben Affleck), waardevol land waar Jean ook zo op uit was door met haar te trouwen.

Jean heeft met andere woorden weinig te verliezen behalve zijn leven in The Last Duel. Hij is namelijk van alles afgenomen wat hem beloofd was. Zo zou hij bijvoorbeeld zijn vader na diens dood opvolgen als kapitein maar daar stak Pierre een stokje voor door Jacques te benoemen. Verschillende klachten tegen Jacques heeft Jean dan ook ingesteld. Alleen blijkt Pierre diegene te zijn die dan ook telkens het laatste woord heeft. Dat verklaart waarom ie hier niet voor een burgerlijke rechtbank gaat maar een kerkelijke waar die laatste geen invloed op heeft. Hoewel Pierre de neef is van Charles VI.

Doorgaans zijn we geen fan van films die in hoofdstukken ingedeeld zijn. Maar bij The Last Duel vinden we dat wel werken in combinatie met scènes (die licht verschillend en bekeken vanuit een ander standpunt) terugkomen. Let daarbij als kijker ook op de details. Hoe Marguerite zich gedraagt en hoe dat door de mannen, vooral dan Jacques gepercipieerd wordt (doet ze haar schoeisel uit voor ze de trap op gaat of verliest ze die tijdens het vluchten, staat ze nog achter de deur van haar kamer wanneer Jacques binnen komt of is ze dan al verder in de kamer …?).

Naast de feministische benadering dat zij beter met de financiën (het pachtgeld) en het management om kan gaan dan haar man, ze wel kan boekhouden omdat hij niet kan schrijven en inzicht heeft dat paarden ook ingezet kunnen en moeten worden op het veld in plaats van ossen als dat tijdswinst oplevert … stelt The Last Duel vooral ook de verschillende levensvisies op zijn scherpst. De libertijnse (Jacques en Pierre neuken er wat op los tijdens orgieën met meerdere vrouwen, Jacques imago op dat vlak is ook gekend onder vele vrouwen), de katholieke (monogamie) en vrouwenrechten (inclusief Marguerites gezworen loyaliteit binnen het kerkelijk huwelijk) komen recht tegenover elkaar te staan. Elkeen heeft zijn waarheid en die is ingegeven vanuit de manier waarop men naar de wereld kijkt en de andere. Wat voor een monogaam niet door de beugel kan, is geen issue voor een libertijn.

The Last Duel is een grootse film die niet alleen omwille van de stevige actiescènes perfect tot zijn recht komt in de bioscoop.

< Bert Hertogs >