Recensie De slag om de Schelde ★★★★

Een indrukwekkende oorlogsfilm die maar liefst 14 miljoen euro gekost heeft. Dat is De slag om de Schelde van regisseur Matthijs van Heijningen Jr. naar een scenario van Paula van der Oest dat gebaseerd is op waargebeurde feiten. Feiten die zich afspelen op het einde van de Tweede Wereldoorlog na de landing in Normandië. Op 4 september bevrijden de geallieerden Antwerpen en zijn haven die nog intact is. Die is van cruciaal belang voor de bevoorrading. Tot dan moest alles vanuit Normandië namelijk aangevoerd worden. Er stelde zich echter een probleem. De Duitsers controleerden nog de oevers van de Westerschelde. De film, de slag om de Schelde, focust op de laatste fase om de Schelde terug in handen te krijgen en de bevoorrading via de haven van Antwerpen te kunnen organiseren. Walcheren moest daarvoor bevrijd worden. De Duitsers haalden echter alles uit de kast om hun posities daar ten alle koste te verdedigen. Het eiland Walcheren was uitsluitend verbonden met Zuid-Beveland via de Sloedam waar veel Duitse manschappen en artillerie zich hadden verzameld.

In De slag om de Schelde zijn het Teuntje Visser (Susan Radder) en Janna (Marthe Schneider) die hun leven riskeren bij het verzet door in de buurt van de dam bij hoogtij ‘s nachts een bootje te zoeken en ermee naar de geallieerden te varen om hen zo duidelijk te maken hoe ze bij hoog water ongezien aan de andere kant kunnen geraken. Het idee is dat de geallieerden de Duitsers, nadat die bij een eerste poging om de dam te heroveren stootten op het Duitse overgewicht, hen bij een tweede aanval langs verschillende kanten zouden kunnen bestoken, in de rug (via de stiekem naar de overkant gevaren geallieerden) en frontaal zoals bij de eerste aanval.

Janne en Teuntje worden echter betrapt. Janna wordt geraakt door de regen aan kogels, maar Teuntje slaagt er nog in haar vriendin in de boot weg te duwen op het water, in de hoop dat de stroming haar naar de geallieerden brengt. Janna draagt in haar handtas immers de kaart van de dam en draagt zo ook de oplossing bij zich dat ze bij hoog water wel naar de overkant kunnen varen, de map toont ook de posities waar de Duitsers gelegerd zijn in Walcheren, en stoffeert dat bijkomend met foto’s die Teuntjes broer Dirk (Ronald Kalter) gemaakt heeft. Teuntje geeft zich over en wordt door de Duitsers gevangen genomen.

Dirk en Teuntjes vader (Jan Bijvoet) lapt als dokter ook Duitsers op. Zoals kolonel Berghof (Justus von Dohnányi). Die laatste komt hem op een dag een bezoekje brengen wanneer die verwond is aan zijn been. Hij heeft echter ook een andere boodschap bij. Dr. Vissers zoon moet zich zo snel mogelijk komen aanmelden. Hij heeft namelijk een steen gesmeten door de ruit van een Duitse wagen die van de baan is geraakt en enkele mensen heeft overreden. Dirk deed dat als reactie omdat zijn fotocamera toen hij beelden schoot van wat tot dan toe aanzien werd als de uittocht van de Duitsers, door een van de nationaalsocialisten stuk gemaakt werd. Zijn vader vraagt een milde straf, eventueel een levenslange gevangenisstraf. De kolonel doet uitschijnen dat hij daarop wil ingaan, maar Teuntje voelt erg goed aan dat hij een spel met haar vader aan het spelen is. Dirk zal gefolterd worden en zo gedwongen om namen te lossen van andere verzetsstrijders. Zij dreigen allemaal gefusilleerd worden.

Twee andere verhaallijnen die samenkomen met de strijd rond Walcheren zijn die van Marinus van Staveren (Gijs Blom), een Nederlandse collaborateur die in Rusland heel veel geluk heeft gehad, zijn ingewanden lagen uit zijn lichaam, maar toch wist te revalideren. Hij wordt de secretaris van kolonel Berghof in Zeeland, maar zal contact opzoeken met Teuntje om haar informatie te bezorgen. Dat wordt echter ontdekt en de jongeman wordt dan ook bedankt voor bewezen diensten. Hij mag eerst en vooral Teuntjes broer doodschieten en vervolgens wordt ie naar Walcheren gestuurd.

Verder is er nog het verhaal van de Brit William (Jamie Flatters) die te jong geacht wordt om mee luchtsteun te bieden aan de bevrijding van Nederland. Hij stelt dat zijn overste hem toegelaten heeft om deel te nemen aan de missie (wat niet zo is), en lult zich toch het vliegtuig in. Hij crasht met zijn collega’s in het water nadat ze zwaar onder vuur zijn genomen en de linkervleugel beschadigd, en komt uiteindelijk bij de geallieerden terecht die Walcheren via de Sloedam willen bevrijden, waar volgens de feiten meer nodig was dan wat er te zien is in de film. Historici hebben het immers over een tweede D Day die er zich toen voltrok.

De Slag om de Schelde die eindigde op 8 november 1944 kostte het leven aan 3.231 geallieerden, 4.250 Duitsers en 2.283 burgers.  

< Bert Hertogs >