Recensie Madres paralelas ★★★★1/2

Feministisch (Penelope Cruz zien we er o.a. een ‘We should all be feminists’ t shirt in dragen), ontzettend emotioneel, bloedmooi, maar ook zeer aangrijpend wanneer het thema rond de Spaanse burgeroorlog onder dictator Franco naar boven komt. Dat is Madres paralelas, de jongste prent van de Spaanse cineast Pedro Almodóvar die ook hierin zijn liefde voor het theater toont. In Venetië won Cruz een award voor beste actrice. Wat ons betreft zit er nog meer in. Zowel voor de film, voor haar en haar tegenspeelster Milena Smit.

Ana (Milena Smit) en Janis (Penélope Cruz), die laatste is vernoemd naar Janis Joplin door haar hippiemoeder die er niet voor haar was, ontmoeten elkaar in de kraamkliniek. Ze zijn allebei zwanger na een ongelukje. Later zal blijken dat Ana verkracht werd door drie mannen maar dat nooit heeft durven aangeven. Ze besloot het kindje toch te houden. Janis is fotografe. Zij deed een shoot met een forensisch antropoloog. Zo kwam ze in contact met Arturo Buendía (Israel Elejalde) die bereid is om opgravingen te doen net buiten het dorp waar Janis’ grootmoeder woonde, op een plek waar volgens de overlevering een massagraf zou kunnen zijn met familieleden, mannen, van enkele dorpelingen die geëxecuteerd werden tijdens de Spaanse burgeroorlog. Janis is dan al in de veertig en besluit ook haar kind te houden.

Ana is bijzonder bang voor de bevalling. Janis wandelt met haar in de gang zodat hun toekomstige kinderen wat zouden zakken. En ze ontfermt zich bijna als een moeder over deze tiener met een tip om haar ademhaling onder controle te houden. De baby’s van Ana (Anita) en Janis (Cecilia, die vernoemd is naar Janis’ grootmoeder die haar opvoedde en de reden vormde waarom Janis onderzoek naar het massagraf wil) worden in observatie genomen. Het ene omwille van ademhalingsproblemen, het ander omwille van een te laag bloedsuikergehalte.

Wanneer Janis terug thuis is en de vader Arturo Buendía (Israel Elejalde) zijn dochter bezoekt, twijfelt hij aan het vaderschap omwille van de fysieke verschillen met het kind. Janis, die haar moeder verloor op 27-jarige leeftijd, ze stierf net als Joplin aan een overdosis, reageert daar emotioneel op maar zal uiteindelijk toch een DNA-test doen. Wat blijkt? Met 100% zekerheid kan gesteld worden dat zij niet de biologische moeder is. Arturo is getrouwd. Zijn vrouw heeft kanker.

Na een tijd ontmoet Janis Ana opnieuw, hoewel Janis van telefoonnummer veranderd is. Het tienermeisje is nu volwassen, en ziet haar moeder Teresa (Aitana Sánchez-Gijón) nog nauwelijks omdat die als actrice op latere leeftijd is doorgebroken en op tour is. Almodóvar laat Teresa auditeren en voor een moeilijk dilemma staan. Haar klassieke rol als grootmoeder opnemen of haar droom uiteindelijk toch nog verwezenlijken door actrice te worden. Ze kiest uiteindelijk voor het laatste. De regisseur laat haar daarbij ook in een zin ontvallen dat er zich weinig kansen aanbieden voor bourgeois mensen op het toneel. De meesten zijn immers links. Teresa ontbreekt het aan een moederinstinct. Toen ze scheidde van haar man droeg ze Ana aan hem over.

Ana en Janis hebben dus iets gemeen met elkaar, een afwezige moeder in hun leven die hen wat verweesd (vooral Ana dan) maakte. Janis die niet tevreden is van haar huidige nanny neemt haar in dienst en betaalt haar meer dan de tiener verdient in de horecazaak in de buurt. Teresa vindt het vanuit haar bourgeoisachtergrond een aanfluiting dat haar dochter in zo’n onderdanige/dienstige rol kruipt. Toen ze echter moeder werd heeft dat iets losgeweekt bij Ana. Verantwoordelijkheidszin.

Janis wordt verliefd op haar, ze beginnen een lesbische relatie terwijl zij de tiener voor een stuk opvoedt in huishoudelijke taken zoals koken, maar ook in het belang om de geschiedenis van haar land te kennen, waar ze tot dan toe weinig om leek te geven (de onverschilligheid/onwetendheid van jongeren wordt hier treffend neergezet). Maar naarmate de twee steeds dichter naar elkaar toegroeien vreet ook steeds meer het geheim dat Janis met zich meedraagt, dat zij niet de biologische moeder is van Cecilia aan haar. Wat het allemaal nóg moeilijker maakt, is dat Ana haar dochter (en dus wellicht Janis’ dochter) verloren heeft. Het kindje is gestorven aan wiegendood.

Met Madres paralelas levert Pedro Almodóvar zowel inhoudelijk als vormelijk een emotionele en prachtige film af. Wanneer Janis de liefde bedrijft met Arturo zien we hem het raam filmen waarbij de wind speelt met een wit laken alsof het een zeil is van een boot. Ook enkele fade outs waarbij hij accenten legt in het beeld, alsook de zeer professionele en geloofwaardige manier waarop hij Cruz als fotografe fotoshoots laat houden (inclusief een tip om het gezicht dan te ontspannen), is bijzonder fraai. Dat alles maakt van deze film dé arthousefilm van het moment.

< Bert Hertogs >