Recensie Begin ★★★

Waar begint het begin? Wanneer je geboren wordt en de navelstreng wordt doorgeknipt? Wanneer je de vliezen van je moeder laat breken? Of komt dat vroeger? Wanneer je een hormoon uitstuurt zodat de eerste weeën volgen? Is het begin misschien nog maanden eerder terug te vinden wanneer je baby in wording rond de twaalfde week al een hartslag heeft? Als het eigen weefsel begint aan te maken? Bevindt het begin zich misschien nog vroeger wanneer twee geliefden besluiten om zich in elkaar te verstrengelen? Of al een naam hebben voor je, een idee, een gedachte, en jou al inbeelden? Of moeten we zelfs nog verder gaan dan dat, dat de eicel waaruit je komt, al in de baby in wording waar je grootmoeder van beviel (je moeder dus) aanwezig was, en het begin dus bij je grootmoeder ligt. Begin van Elena Peeters filosofeert kortom over baby’s en bevallen om zo vooral onze eigen maatschappij tegen het licht te houden.

Openen doet Begin met Elena’s relaas hoe ze de bevalling van Emma meemaakte voor haar project en de uren ernaartoe tussen 10 uur ’s avonds en de uiteindelijke geboorte rond 7 u. 53. ’s ochtends. Uren waarin ze beseft dat een vroedvrouw altijd deel uitmaakt van de intimiteit van een koppel. Maar ze onthoudt ook vakkundig wat Emma’s man Jan allemaal te verwerken krijgt gedurende die uren en zijn ‘Dat snapte toch niet, ineens is dit terug Emma.’ wanneer zijn zoontje geboren is, ook een plaats weet te geven. Maar ook hoe zij Emma enkele uren daarvoor beschrijft als die op handen en voeten staat als: ‘ze heeft iets van een hangbuikvarken’.

Peeters kijkt dus met een behoorlijk nuchtere blik naar geboortes. Ze ontdoet die – terecht – van alle romantiek die er rond heerst. Dat doet ze door verschillende mensen die ze interviewde te laten horen terwijl ze in dialoog gaat met die audiofragmenten of zelf in de huid kruipt van een van hen door het sappige accent van bijvoorbeeld een hyperkinetische geïnterviewde die hoopt dat diens kind later toch voor verlichting zal zorgen en rust zal weten te vinden in mediatie, over te nemen.

Kritisch is ze over het bezittelijke voornaamwoord (‘mijn kind’) dat steeds meer in zwang is, terwijl je als ouder – zo zegt Elena’s moeder – niet meer dan een hulpmiddel bent om iemand op weg te helpen. Ook de hechtingstheorieën die al bij het binnenkomen in de speelgoedzaak terug te vinden zijn, net als de hoogbegaafdheidsmat, waarbij kinderen al van kleins af verwacht worden dat ze bovenmatig presteren hoort daarbij. Kan je van een 5/10 kind dat uit een achtergesteld gezin komt een 10/10 kind maken? Een opvoedster uit een opvangcentrum voor jongeren zegt categoriek dat het onmogelijk is. Een andere vrouw ziet iemand die al met een rugzakje aan het leven begint, inderdaad met een achterstand beginnen, schat de kans klein dat die ingehaald kan worden, maar stelt dat het eventueel niet onmogelijk zou zijn.   

Begin houdt vervolgens onze maatschappij tegen de lamp. Een waar alles gecontroleerd moet, en snel, zelfs bij het bevallen wat nochtans natuurlijk zou mogen verlopen. Waar vrouwen zelfs niet ingelicht worden wanneer hun weeën kunstmatig opgewekt worden. Maar ook: waar koppels soms alles proberen te plannen, eerst hun carrièrestappen zetten, en ervoor zorgen dat het huisje, tuintje en boompje er is om vervolgens het kindje te kunnen ontvangen. Maar dat het dan soms mis loopt. Omdat stress de grootste verstoorder van de hormonenspiegel is en daardoor koppels ondanks hun appje die hen haarfijn zegt dat het 12.20 u. is en nu het geschikte moment om aan de daad te beginnen, er toch niet in slagen om zwanger te geraken. Omdat moeder natuur zich niet laat commanderen. ‘We lopen onszelf voorbij.’ klinkt het fel terwijl Elena stelt dat ons lichaam ons soms vertelt dat het op is maar we die signalen kunnen uitschakelen via medicatie en toch blijven doorgaan.

Zo’n stelling is best wel correct, maar verliest aan kracht als de actrice in kwestie – het voelt wat contradictorisch aan achteraf - behoorlijk verkouden op het podium in Schoten staat, en door heel wat water te drinken haar hoestbuien moet verzachten. Het is als een vroedvrouw die de intimiteit tussen koppels verstoort, een actrice die door zelf te hoesten haar intieme, zachte maar tevens ook bevlogen Begin verstoort, haar eerste voorstelling rond wensouders van een trilogie, die soms wat belerend overkomt (wanneer ze het heeft over het feit dat een pasgeboren baby tot 20.000 hertz kan horen of het bv. over cytoplasma heeft).

< Bert Hertogs >

Concept, tekst, spel: Elena Peeters
Muziek: Bert Hornikx 
Coach: Rosa Vandervost 
Dramaturgie: Lena Meckler 
Dramaturgisch coach: Adriaan Van Aken 
Klankbord: Suzanne Grotenhuis 
Scenografie/licht: Tim Clement 
Kostuum: Fran Labarque 
Productie: SLAK 
Uitvoerend producent: Trappelend Talent en Het Laatste Bedrijf Met dank aan De Warande