Recensie Boy ★★★1/2

We kunnen helaas niet vermelden dat er geen enkele knuffel gewond was geraakt tijdens het stuk  ‘Boy’ van TEATERi en de Roovers. Zelfs een goede, ouderwetse rol Ducttape kon de schade niet herstellen die Vanja Maria Godée en Jeroen Van der Ven in het vuur van de emotie wisten toe te brengen aan de personificatie van dokter Money. Maar eerlijk gezegd: hij had het wel verdiend. De vernieling van de pluche beer illustreerde perfect wat zich in de gevoelswereld van de personages afspeelde. Het werken met knuffels en poppen die de verschillende personages representeren, helpt om het complexe verhaal van David Reimer begrijpelijk vorm te geven.

‘Boy’ brengt het krankzinnige verhaal van een jong, onschuldig en verliefd koppel dat zwanger wordt van een tweeling. Op acht maanden moeten de tweelingbroers Brian en Bruce echter een kleine medische ingreep ondergaan. Bij de operatie van Bruce loopt het mis en men verbrandt per ongeluk de kleine penis van de baby. De ouders zijn ten einde raad, weten niet wat ze nu moeten doen, maar komen terecht bij psycholoog John Money die hen overhaalt om Bruce een tweede keer te opereren en vanaf nu als meisje op te voeden. Bruce wordt op de leeftijd van 22 maanden gecastreerd en zal vanaf nu als Brenda door het leven gaan. Money is ervan overtuigd dat genderidentiteit een kwestie van opvoeding is en ziet in de tweeling Brenda en Brian de ideale kans om zijn theorie te bewijzen. Als men Brenda maar zoveel mogelijk gaat behandelen als meisje en gaat verplichten om zich te gedragen als een meisje, zal ze uitgroeien tot een meisje. 

Money’s theorie blijkt echter niet te kloppen en Brenda gedraagt zicht het liefst als een jongen, speelt graag met auto’s en schroevendraaiers en voelt zich helemaal geen meisje. Ze wordt doodongelukkig. Daar komt nog eens bij dat Money wel heel erg ver gaat om zijn theorie te bewijzen. Hij overschrijdt daarbij de grenzen van het toelaatbare. Op vijftienjarige leeftijd dreigt Brenda met zelfdoding als ze nog langer in contact moet komen met Money. Brenda wil vanaf nu als David door het leven. Helaas loopt het leven als David ook niet van een leien dakje en stapt hij op negenendertigjarige leeftijd uit het leven. 

‘Boy’ begint eigenlijk met het einde van het verhaal. We weten dus al van bij het begin dat het verhaal niet goed zal aflopen. Om de schok van dit ingrijpend slot te verzachten, maakt regisseur Carly Wijs handig gebruik van pluche knuffels als stand-ins voor de verschillende personages. Zo worden Vanja Maria Godée en Jeroen Van der Ven vooral de vertellers van dit waanzinnige verhaal. Ze kruipen in de rol van de ouders en gebruiken poppen en beertjes om de andere personages vorm te geven. Op die manier slaagt ‘Boy’ erin om de thema’s gender, genderrol en genderstereotypen bespreekbaar te maken voor jongeren. Het is jammer dat men niet echt kort gaat duiden wat de verschillen tussen de verschillende begrippen zijn. Bij het verhaal van David en Goliat en de betekenis van mennonieten hebben ze dat wel gedaan. Men gaat daar in een heel begrijpbare taal het jonge publiek meenemen in de complexiteit van het verhaal. 

Want geef nu toe: het is een heel complex verhaal. Daar komt nog bij dat het niet lineair wordt losgelaten op het publiek. Men springt in de vertelling over het leven van David tussen de verschillende gebeurtenissen en houdt zich daarbij niet aan de chronologie. Je wordt eerst meegenomen in het leven van Brenda voor je te weten komt wat er vooraf ging. De jonge toehoorders worden uitgenodigd om zich eerst verbonden te voelen met de eerder jongensachtige Brenda die gepest wordt op school alvorens ze te weten komen dat haar leven niet zo ‘normaal’ is verlopen. Deze truc werkt.

Door het einde te verraden wordt de interesse opgewekt. Geleidelijk worden de verschillende delen van de puzzel meegegeven. Het werken met knuffels geeft ruimte om emoties expressief te visualiseren op een manier die aanvaardbaar en te begrijpen is voor een jonger publiek. Er is ruimte voor verwarring, twijfel, romantiek en af en toe zelfs wat muziek van Elvis Presley. 

En omwille van het feit dat de afloop al bekend was, kan ‘Boy’ op een geweldig sterke manier eindigen: men projecteert beelden van een interview met David Reimer afgewisseld met beelden van de jongen Brenda. Dit hele waanzinnige verhaal blijkt namelijk niet ontsproten te zijn uit de fantasie van Carly Wijs, maar het stuk is gebaseerd op waargebeurde feiten. Met die schokkende onthulling mag het publiek op weg naar huis de hele voorstelling nog eens overpeinzen. 

< Sascha Siereveld > 

Credits

tekst en regie: Carly Wijs
spel: Vanja Maria Godée en Jeroen Van der Ven
vormgeving: Stef Stessel
productie: TEATERi, de Roovers
techniek: Wim Bernaers