Recensie Call Jane ★★★

In de VS is abortus al minstens in 10 conservatieve staten terug verboden nadat het Amerikaanse Hooggerechtshof in juni dit jaar dat op lokaal vlak terug mogelijk maakte. In Amerika maar ook daarbuiten leverde dat behoorlijk wat kritiek op, niet zelden vanuit vrouwen en vrouwenrechtenorganisaties. Ook artiesten namen een standpunt in op social media maar ook tijdens hun optredens. Call Jane dat geregisseerd werd door Phyllis Nagy komt er dus op het juiste moment. De prent gaat over The Janes die in de jaren ’60 tot begin jaren ’70, toen abortus illegaal was in de States, vrouwen hielp met een veilig abortus. Probleem echter was dat de dokters die het risico namen om hun licentie te verliezen, behoorlijk stevig konden doorrekenen voor zo’n ingreep waardoor heel wat (jonge) vrouwen niet geholpen konden worden.

In Call Jane wordt het narratief fel vereenvoudigd. Joy (Elizabeth Banks) is zwanger maar valt zo nu en dan flauw of krijgt het benauwd. Haar dokter laat haar weten dat haar zwangerschap bedreigend kan zijn voor haar omdat die voor hartfalen kan zorgen. Hij pleit dan ook bij de Raad van Bestuur van het ziekenhuis voor abortus. “Weet uw patiënt hoeveel abortussen deze kliniek de voorbije jaren heeft uitgevoerd?” vraagt een man terwijl Joy mee aan tafel zit maar niet betrokken wordt bij de discussie. We zijn in de jaren ’60 in een paternalistische maatschappij waar vrouwen op school leren hoe het huishouden te doen. Mannen leren dat niet. Joy zal net dat ook aankaarten bij haar man Will (Chris Messina) die advocaat is en haar en hun tienerdochter Charlotte (Grace Edwards) meegeeft aan tafel dat wat hem betreft vrouwen mogen zijn en worden wat ze zelf willen.

Het antwoord op de vraag hoeveel abortussen de kliniek heeft uitgevoerd, was welgeteld 1. In extreme omstandigheden wil men dat slechts overwegen. In het geval van Joy niet. De kans dat ze overlijdt is 50% dus is er voldoende kans dat ze het overleeft. En mocht dat niet het geval zijn, wordt er in functie van de baby gekeken of die het kan halen. Het leven van de moeder blijkt dat minder belangrijk. Dat levert dus alles bij elkaar geteld een unaniem ‘nee’ op wanneer er gestemd wordt over haar aanvraag. Haar dokter zegt haar dat ze eventueel nog twee psychiaters kan zien in de hoop dat die haar ontoerekeningsvatbaar verklaren. Maar ook dat lukt niet.

Dus zoekt ze op wie haar kan helpen. Ze gaat naar een louche praktijk waar ze niet gerust op is in een niet al te beste buurt. Ze komt dan ook op haar stappen terug als ze de wachtkamer ziet en vooral hoort hoe het eraan toe gaat, tot ze een affiche leest van Call Jane en het nummer belt. Wanneer er opgenomen wordt, legt ze meteen neer uit angst om vervolgens niet veel later terug te bellen, wat wel vaker gebeurt bij de Janes.  

Ze wordt opgepikt met de wagen, moet een blinddoek aandoen zodat de locatie waar ze naartoe gereden wordt, haar niet bekend is (en ze niet zou kunnen klikken, want daar zijn de Janes als de dood voor dat de politie hun werk zou verstoren). 600 dollar kost de ingreep die ze meteen cash moet betalen in de lift aan Gwen (Wunmi Mosaku), de vrouw die haar is komen halen met de wagen. Achteraf voelt ze zich goed, maar toch zal ze nog een tijdje moeten blijven en een spaghetti eten om te recupereren.

Aan haar gezin vertelt ze dat ze krampen had gekregen en haar foetus die nog geen twaalf weken was, had verloren toen ze naar de wc ging en daarbij veel bloed verloren had. De Janes, wiens leider Virginia (Sigourney Weaver) is, kunnen ondertussen de aanvragen niet bijhouden voor een abortus. Joy, die van rijke komaf is, wordt al snel ingeschakeld. Eerst als chauffeur omdat iemand anders van het team niet kan. Op den duur zal ze de assistente worden van dokter Dean (Cory Michael Smith) die uiteindelijk meer ingrepen zal doen op weekbasis en ook twee gratis. Op die manier willen de Janes er ook zijn voor (jonge) vrouwen die de middelen niet hebben om de dure ingreep te bekostigen. Maar dat zorgt voor verscheurende keuzes en elke medewerkster vindt dat er andere prioriteiten gesteld moeten worden.

De een pleit voor vrouwen van kleur, de ander voor zusters, anderen vinden dan weer dat heel jonge tieners die slachtoffer zijn van verkrachting voor zouden moeten kunnen gaan op anderen. Wanneer Joy echter te weten komt dat Dean geen dokter is, kan ze hem onder druk zetten om haar te leren hoe de ingreep in zijn werk gaat. Zo kan ze zelf op den duur tot wel 20 ingrepen per week uitvoeren en vooral ook jonge vrouwen helpen.

Maar dan komt haar dochter er achter dat haar moeder géén schilderlessen volgt en staat ze plots voor de deur van de Janes. Charlotte denkt dat haar moeder haar vader namelijk bedriegt. Zowel Charlotte als Will keuren af wat Joy doet. Omdat het uiteraard illegaal is en het hen als gezin in gevaar kan brengen. Joy richt zich dan terug op wat een vrouw in de jaren ’60 hoorde te doen, zich focussen op het huishouden en tuinieren. Tot Virginia voor de deur staat met een audiocassette van het antwoordapparaat, een cassette vol verhalen van vrouwen die soms radeloos en moedeloos smeken om geholpen te worden. Die cassette beluistert Joy met Charlotte die haar conservatieve standpunt over abortus dan bijstelt. Met wat geluk komt men in de VS en daarbuiten (in andere landen waar abortus ook illegaal is) tot enkele inzichten na het bekijken van deze film.

Call Jane is een degelijke film, maar hij is eigen aan de sixties wat aan de trage kant (rond de zeventigste minuut keken we op onze klok). Het verhaal verbloemt weliswaar de Janes wat, zo zijn er ook leden uit de organisatie gestapt uit onvrede, wat hier niet te zien is. Ook zien we de politie geen raid uitvoeren zoals in 1972 en arrestaties verrichten.

Wel zien we de vrouwen naast elkaar wanneer ze vrijgekomen zijn in 1973 dankzij het Roe v. Wade arrest van het Amerikaans Hooggerechtshof dat nu dus overruled werd door het Amerikaans Hooggerechtshof. Vermits de prent nu pas bij ons in de bioscoop te zien is, hij ging al in januari in première op het Sundance filmfestival, mocht wat ons betreft die actuele info best wel toegevoegd worden net voor de aftiteling. Kwestie dat de kijker het ganse plaatje meekrijgt. Over plaatjes gesproken, in de soundtrack horen we Sister Ray van The Veltvet Underground en In Our Time door Nancy Sinatra.

< Bert Hertogs >