Recensie Bugonia ★★★★1/2

Met een buitenaardse acteerprestatie in Bugonia lijkt een Oscarnominatie voor Emma Stone een evidentie. Stone schittert namelijk in Yorgos Lanthimos’ (o.a. Poor Things, The Favourite) jongste prent die een mix is van misdaadfilm, sci-fi, satire, donkere absurdistische komedie, splatter- en body horrorfilm. Voor de cinematografie stond opnieuw Robbie Ryan in die eerder al voor Lanthimos werkte bij hogervermelde films. Ryan koos om Bugonia bijna volledig te draaien op 35mm VistaVision met Kodak Vision3-filmpellicule. In Lumière Antwerpen wordt Bugonia, na eerdere 35 mm-presentaties van Oppenheimer, The Brutalist en Nosferatu, op 35 mm pellicule vertoond aan de cinefielen zoals de makers het bedoelden. Die exclusieve ervaring wilden velen kennelijk voor geen geld van de wereld missen. Op de eerste avond kon de voorstelling dan ook moeiteloos het bordje ‘uitverkocht’ bovenhalen.

Het doet deugd om vast te stellen dat heel wat jonge mensen op zoek zijn naar een buitengewone, exclusieve screening zoals Lumière Antwerpen haar bezoekers aanbiedt met Bugonia. En nee, dat zijn niet allemaal studenten die aan de Academie of een of andere filmschool studeren. Liefhebbers dus van film, maar ook niet zelden mensen die hunkeren naar méér ziel, méér beleving. Of om het te vergelijken met een fles wijn, een wijn met méér karakter. En dat biedt een filmprojectie op pellicule nu eenmaal. De kleuren zijn dieper, het contrast tussen licht en donker scherper, wat een rauwere, psychotische, hallucinerende en claustrofobische sfeer oproept. 

In Bugonia, dat gebaseerd is op Jang Joon-hwans ‘Save the Green Planet!’, speelt Emma Stone de rol van Michelle, een 45-jarige CEO van het farmabedrijf Auxolith. Teddy Gatz (Jesse Plemons) werkt voor haar in de verpakkingsafdeling. Hij heeft echter twee trauma’s niet verwerkt. Dat ie als kind het slachtoffer werd van grensoverschrijdend gedrag door de huidige sheriff Casey (Stavros Halkias) en dat zijn moeder Sandy (ons jeugdidool Alicia Silverstone die we 30 jaar na het baanbrekende Clueless (in de huidige expo Girls in het MoMu worden onder andere en niet meer dan terecht de films The Virgin Suicides en Clueless belicht) terug in de bioscoop kunnen zien in een al minstens even opmerkelijke film die er toe doet) een experimenteel medicijn slikte van Auxolith waardoor er helaas complicaties optraden. 

Gatz volgt het nieuws niet via het nieuws. Hij doet zijn informatie op via andere kanalen, podcasts onder andere maar ook chatgroepen die het hebben over complottheorieën. Zo ontstaat er een soort echo-effect waardoor hij nog meer is gaan geloven in waarin ie gelooft, door steeds meer van hetzelfde te consulteren en te beluisteren. Concreet is ie ervan overtuigd dat Michelle een alien is, een Andromedan. Hij kidnapt haar dan ook en houdt haar samen met Don (Aidan Delbis) vast. Vier dagen hebben ze om met haar te onderhandelen dat zij en de andere buitenaardse wezens de aarde verlaten. Over vier dagen vindt er namelijk een maansverduistering plaats. Om ervoor te zorgen dat Michelles moederschip niet met haar kan communiceren, scheren de twee Michelles haar af. 

Bugonia is een valse trage film. Zeker tijdens het eerste uur is het verteltempo aan de lage kant en is het soms een heuse uitdaging om de monotone dialogen tussen de twee mannen te volgen. Maar in het tweede uur trekt Yorgos Lanthimos werkelijk alle registers open, en verlaat ie het misdaadgenre met een snuifje absurdisme door bodyhorror, splatter, en sci-fi elementen te integreren. Emma Stone intrigeert, niet alleen in wat ze zegt, of de slimme manier waarop ze als Michelle na verloop van tijd de regie terug in eigen handen neemt van haar leven, en de mannen naar haar zal doen luisteren, maar ook in haar non-verbale expressie (die ogen!). Dat ogenspel geeft de kijker ogenschijnlijk alvast een beeld mee of haar personage nu wel of niet een alien is. 

Maar eigenlijk doet dat antwoord er niet toe in Bugonia. Of wel? Want je kan de prent namelijk lezen als een feministisch pamflet waarbij de kidnapping als een metafoor geldt voor het patriarchaat waarin een vrouw gevangen wordt genomen en zich uiteindelijk uit losrukt. Je kan de film ook zien als een prent die verder gaat dan de metafoor op zich en ook letterlijker interpreteren.

Daarenboven is dat lang niet het enige of allesoverheersende actuele en immer relevante thema dat hier aangeboord wordt. Nee, want verder wijst de film op hoe mensen radicaliseren als ze hun nieuws niet uit het nieuws (gecheckte bronnen) halen en de nuance niet meer zien in een voorwaardelijke wijs. 

De prent houdt de kijker dan ook een spiegel voor: dat ook jonge generaties niet goed bezig zijn met onze aarde waar milieuvervuiling en oorlogen welig tieren in de eindscène waarin we Marlene Dietrich ‘Where Have All the Flowers Gone?’ horen zingen. Bugonia pleit dus voor wat meer humaniteit en dat we wat beter gaan zorgen voor onze planeet. Want de kansen die mensen krijgen zijn niet eindeloos … 

< Bert Hertogs >