Recensie Ashes to Ashes ★★★1/2

24 jaar is Harold Pinters Ashes to Ashes op 12 september. Een stuk dat Stefaan Degand in eigen beheer samen met Elien Hanselaer brengt. Een voorstelling waar de routine in het dagelijks leven van een koppel aan de oppervlakte komt, onder andere te zien in het patatten schillen door Elien en in de dialoog waarbij Stefaans personage nadat ie haar complimenten gaf over haar groene en mooie vingers vraagt om opnieuw te beginnen wat resulteert in een discussie of je opnieuw kan beginnen of eindigen. Ashes to ashes is complexer dan de sleur die in relaties sluipt. Het gaat niet alleen over twee mensen die in een eigen universum, los van de realiteit en de rest van de wereld leven, maar ook over de liefde (eros en thanatos) en de geheimen die elke partner daarin nog meesleurt. Hier een gewelddadig verleden dat Rebecca (gespeeld door Elien) meemaakte toen ze een affaire met een andere man had. Devlin (Stefaan), die voor het eerst daar iets over hoort en de dagelijkse verhalen die constant terug opgeroepen worden in een eindeloze lus, door dit nieuwe element doorbroken ziet, vraagt haar als een bezetene uit.

Ashes to Ashes, dat ook een religieuze laag kent, blijkt post coronalockdown erg relevant omdat net tijdens (en ook nog een stuk na de lockdown) de wereld van heel wat koppels kleiner werd en gereduceerd tot wat er gezegd en gedaan werd tussen hen waarbij men dus overgeleverd was tot elkaar (wat ook blijkbaar heel wat echtscheidingen in de hand heeft gewerkt). Wat hen nog bindt? Hun muziekvoorkeur.

In deze dialoog die bij momenten soms iets wegheeft van een dubbele monoloog, wisselen rauwe, harde momenten zich af met tedere, lieflijke en ja zelfs sensuele. Daarbovenop komt nog een laag spel in het spel. Wanneer Stefaan Eliens klevertje van haar headset even aftrekt omdat het door de hitte is losgekomen, past dat perfect bij het stuk. Zij blijft onverstoord verder praten alsof hij er niet is. Een van de meest sensuele tekstmomenten, op Eliens heerlijke dictie na, is die wanneer ze als Rebecca Devlin plaagt en ja, zelfs verleidt door erg mysterieus, druppelsgewijs wat te lossen over haar affaire. In die zin maakt ze Devlins kop zot: ‘Kan je hem lichamelijk beter definiëren? Hoe zit het met zijn ogen? Had hij ogen?’ Het lieflijkst is Stefaan met stip wanneer ie even a capella ‘Guten Abend, gut‘ Nacht’ van Brahms zingt. Elien komt dan weer het sensueelst voor de dag wanneer ze op haar blote voeten op de groene tuinstoel gaat staan, haar linkervoet een beetje schuin plaatst en met haar lichaam wiegt. Groter kan het contrast niet zijn met hoe ze de voorstelling start, met een jachtgeweer in de hand, gericht op de hemel.

Hij raakt gefascineerd door haar verhaal hoe haar ex met zijn vuist haar lippen streelde, en haar vroeg om zijn knokkels en palm van zijn hand te kussen. Haar lichaam ging daarbij naar achter en haar benen open terwijl hij met zijn vingers een beetje druk zette op haar keel. Het beeld laat hem niet los waardoor hij later dat opnieuw bovenhaalt en haar vraagt: ‘Wanneer uw geliefde zijn hand tegen uw keel hield, deed hij u dan denken aan uw kapper?’ Nog wat later wil hij dat voorval zélf met haar beleven.

Als Devlin haar aanspreekt met ‘liefje’ keurt ze dat resoluut af: ‘Niemand heeft me ooit liefje genoemd. Het laatste wat ik wil is jouw liefje zijn’ klinkt het vernietigend, terwijl hij niet veel later de ‘liefje’s, gebracht in een rijk palet aan emoties (van erg zacht en teder, tot hard en rauw) tegen haar kop slingert. Dan laat ze hem doen. Ook Eliens en Stefaans spel surft tussen uitersten, zo zien we ze elkaar betasten, of elkaars vinger in de mond steken, waarbij Stefaan even moet kokhalzen want ze ging veel te diep in de keel (en hij héérlijk even uit het constante spel in het spel lijkt weg te stappen). Er zit dus ook behoorlijk wat humor, weliswaar met een angel in, deze Ashes to Ashes die balanceert tussen droom en daad, tussen zinnenprikkelende fantasie en de harde realiteit van het verrotte en de leegte.

Als zij het over de man tijdens de affaire had, krijgen we een verward beeld wat ook kan duiden op fantasie of vergeetachtigheid. Toeristengids was hij terwijl ze het later had over een bezoek in de fabriek waar het ‘zo vochtig was. Het was er erg vochtig’, een seksuele verwijzing. Stefaan mag dan weer dreigend voorspellend uit de hoek komen: ‘Ge zult ze snel terug horen. Daar kan je gerust gerust van zijn. Je zal het nooit zonder politiesirenes moeten stellen. Ik beloof het jou.’

Op de tonen van ‘I‘m Nobody‘s Baby Now’ van Reparata and The Delrons: ‘I‘m nobody‘s baby now. I‘m on my own. Nobody‘s baby now. I‘ve got to find my heart a home.’ werden we na vijftig minuten puik spel van Elien en Stefaan - waarbij we het een absolute meerwaarde vonden dat de geluidjes van de buren die een tuinfeestje leken te houden, verstomden naarmate de voorstelling vorderde - de avond in Berchem ingestuurd. Geil werden we dan wel niet van Ashes to Ashes, vochtig wel. Al zat dat naderende onweer daar wellicht ook voor iets tussen.

< Bert Hertogs >