Recensie Boze geesten ★★★

Met Boze geesten komt Lazarus aan het einde van haar Dostojevski-cyclus. En dat werd tijd. Niet dat de voorstelling niet onderhoudend is, maar ook al hebben wij bewust het gezelschap een tijdje links laten liggen, hun signatuur is erg herkenbaar geworden maar ook voorspelbaar. Daarnaast mocht hun première, en dat zijn lang niet alleen onze eigen woorden, strakker wat ook niet de eerste keer is dat we dat opmerken. Lees: in het begin hadden ze het publiek op hun hand en de lachers aan hun kant. Maar na verloop van tijd verslapte de spanningsboog en ook het enthousiasme van de toeschouwers.

Maar liefst 12 personages duiken er op in het 100 minuten durende Boze geesten. Warwara (Ineke Nijssen) geeft een groot benefietfeest. Stepan wil ze voor de vierde keer uithuwelijken terwijl zij voor de centen zal zorgen. Hij moet een speech voorbereiden maar zoekt daarvoor naar inspiratie. Zij heeft Dasja (Lilith Pas) voor hem als bruid op het oog.  Maar zij is echter Nikolajs (Joris Van den Brande) intieme vertrouwelinge terwijl hij getrouwd is met het buitenbeentje, de niet zo snuggere Marja (Lilith Pas) dat niet van rijke komaf is maar er als een vogeltje – hier ook muzikaal ondersteund door de Vogeltjesdans – verschijnt. Lisa (Anna De Graeve) wordt dan weer gekoppeld aan Nikolaj.

Stepan (Koen De Graeve) is de vader van Pjotr (Pieter Genard), een revolutionair die Nikolaj voor zich probeert te winnen en een terroristische groepering leidt. Sjatov (Günther Lesage) stapt daar uit omdat ie het niet meer eens is met waar Pjotr en de organisatie voor staan. Lesage zet ook Fjedka neer die ‘sloeberroebels’ aftroggelt van Nikolaj om Marja (Lilith Pas) te vermoorden en vervolgens enkele huizen in brand te steken. Daarnaast speelt ie ook de rol van Gaganov die een absurd duel aangaat met Nikolaj omdat die hem ooit in het oor gebeten heeft. Tenslotte is er Ryszard Turbiasz, de verloofde van Lisa die vindt dat hij haar niets te bieden heeft wat tegengesproken wordt: ‘Een parelwit gebit?’ Daarnaast zet ie ook de nihilist Kirilov neer.

Bij de start van Boze geesten zien we een kroonluchter op de grond liggen wat een verwijzing lijkt naar Phantom of the opera. De roman van Dostojevski is een van zijn meest politieke, en dat uit zich ook in de behoorlijk gitzwarte tekst die nog erg actueel aanvoelt: ‘De beste manier om een groep aan elkaar te lijmen is met bloed aan de handen.’ Verder zal Koen De Graeve meermaals als Stepan refereren naar Bart De Wevers ‘Alea iacta est’ toen er begin dit jaar een federale regering gevormd werd. De Graeve herhaalt die zin zo vaak dat ie banaal wordt en zo steekt ie er de draak mee.

Verder trekt Boze geesten niet zelden de kaart van de taalhumor zoals in ‘Enfin, enfant’, uit die maatschappijkritiek over het verleden: ‘Een tik, pedagogisch hé!’, leggen de acteurs de theatraliteit er dik op in de manier waarop ze spelen, waarbij het einde van een scène vaak met paukengetrommel grotesk aangedikt wordt en komt er absurde visuele humor in voor bijvoorbeeld wanneer verschillende acteurs in een zinken badje onder een gieter gaan staan om zo te kunnen spelen dat ze door de regen ergens naartoe zijn gegaan.  

< Bert Hertogs >

Credits:

kostuum Eline Willemarck en Amber De Saeger (assistentie) - scenografie LAZARUS en Jasper Vanhalle - lichtontwerp Jasper Vanhalle - licht Bas Banen - geluid Thibault Rottiers / Rutger Mollen - productieleiding Marjolijn Hectors - productie theater arsenaal - coproductie Perpodium - met de steun van de Vlaamse overheid en de Tax Shelter van de Belgische federale overheid - speciale dank aan alle medewerkers van theater arsenaal